پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب- خمس یکی از فریضه‌های اسلامی است و قرآن کریم آن را در کنار جهاد (قرار داده) است و در بیان اهمیت آن، ایمان را با آن پیوند زده و می فرماید: «بدانید آنچه را که سود می برید، یک پنجم آن، برای خدا و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و خویشاوندان او و یتیمان و مسکینان و در راه ماندگان است، اگر به خدا ایمان دارید ...»[انفال، 41]

اما در میان صوفیه کسانی بودند که در گرفتن این فریضه بدعت ایجاد کرده و به جای گرفتن خمس، بدون داشتن هیچ مدرکی شرعی، عشر (یک دهم اموال) دریافت می‌کردند. از جمله صوفیانی که معتقد به گرفتن عشر به جای خمس بودند، شیخ محمد حسن مشهور به "صفی‌علیشاه" است که در این باره می‌گوید: «هر کس مال دارد، عشر مال خود را به مستحقین اهل طریقت بدهد که در همان بلد می‌باشند از فقرای نعمت‌اللهی و بر فقرای غیر نعمت‌اللهی چیزی ندهند، بلکه خیرات غیر از عشر را هم بر آنها (دراویش نعمت‌اللهی) مبذول دارند.»[مقامات العرفا، ص 135] البته او به این مقدار هم کفایت نکرده و وقتی درباره احکام خمس و عشر از او می‌پرسند: کسی که عشر می‌دهد، آیا زکات و خمس هم باید بدهد؟ می‌گوید: «در صورت اول عیبی ندارد و در صورت دوم بدعت است.» [همان] صفی‌علیشاه علاوه بر اینکه عشریه را مکفی از خمس دانسته، پرداخت خمس را بدعت می‌داند. درحقیقت صوفیان برای اینکه راحت تر بتوانند خمس را از مریدان خود بگیرند، مقدار آن را بدون مجوز شرعی و برخلاف نص صریح قرآن کم کرده تا مریدان راحت تر مبالغ شرعی را به ایشان پرداخت کنند.

پی‌‌نوشت:
[1]. واحدی سید تقی، در کوی صوفیان، نخل دانش، تهران، 1384، چاپ چهارم، ص 110؛ به نقل از: مقامات العرفا، ص 135