پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب- در حالی که صاحب‌نظران درباره منشا تصوف و اولین صوفی و خانقاه نظرات مختلفی بیان کرده‌اند و هر کدام بنا بر دلایلی، یکی از نظرات مطرح شده را برگزیده‌اند، ابن تیمیه حنبلی نیز در این‌باره اظهار نظر کرده و گفته است: «قول معروف آن است که صوفی نسبت به "صوف" داده شده است و اول ظهور صوفیه در بصره بود و نیز اول کسی که دیر کوچکی برای صوفیه ساخت، بعضی از پیروان عبد الواحد بن زید بودند و عبدالواحد از اصحاب حسن بصری است. صوفیه بصره در زهد و عبادت و ترس از خدا، مبالغه می‌کردند و در این جهت از مردم سایر شهرها ممتاز بودند. این است که ضرب المثل شده و می‌گفتند: فقه کوفی و عبادت بصره‌ای.»[رساله الصوفیه و الفقراء، صص 14 و 15] این در حالی است که مشهور صوفیه و غیره، «اولین کسی که صوفی نام گرفت را ابوهاشم کوفی[نفحات الانس، صص 32 –31] می‌دانند و اولین خانقاه نیز در رمله شام توسط امیری ترسا ساخته شد.»[طبقات الصوفیه، ص 10–9] بنابراین قولی که ابن تیمیه درباره اولین مکان تجمع صوفیه، با نظر مشهور صوفیه و محققین صوفی‌پژوه معارض است.

پی‌نوشت:
ابن تیمیه، رساله الصوفیه و الفقراء، مقدمه محمد جمیل غازی، مطبعه دار المدنی، قاهره، صص 14 و 15
جامی نورالدین عبدالرحمن، نفحات الانس، سخن، 1394، صص 32 – 31
عبدالله بن محمد انصاری، طبقات الصوفیه، مصحح سرور مولایی محمد، توس، تهران، 1386،  ص 10 – 9