پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ وقایع صدر اسلام بسیار مهم و اثر گذار است. وقایعی که در طی چند روز پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله) توانست حرکت اسلام را به بی راهه بکشاند. متأسفانه با وجود اهمیت موضوع، شیعیان در این باره کمتر تحقیق کرده‌اند که چگونه توانستند چند نفر از مهاجرینی مثل ابوبکر و عمر و ابوعبیده در سقیفه، خلافت را به نام خود تثبیت کنند. با این که پیامبر (صلی الله علیه و آله) سه ماه قبل در سرزمین غدیر جانشین خود را معرفی کرده بود. به هر حال اما برخی از مستشرقین تحقیقات خوبی در این زمینه انجام داده‌اند. کسانی که تمایلی به تحقیق در رابطه با وقعایع صدر اسلام هستند مطالعه کتاب «جانشین محمد» اثر ویلفرد مادلونگ توصیه می‌شود. مادلونگ اصالتا آلمانی است و در دانشگاه‌های مصر و آمریکا تحصیلات خود را انجام داده است. رشته وی اسلام شناسی است.
مادلونگ در این کتاب بر اساس آیات قرآن، حق را به علی (علیه السلام) می‌دهد و معتقد است که ابوبکر و عمر حق علی (علیه السلام) را غصب کردند. وی اگر چه یک مستشرق است ولی با با تحقیقاتش ثابت کرده است که حق با علی (علیه السلام) است. وی می‌گوید: قرآن دارای حکایت و داستان‌های زیادی است که بی‌ارتباط با پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیست. قرآن در آیات زیادی در مورد پیامبران گذشته بر جایگاه نزدیکان و فرزندان و همسران آنان دالت دارد. قرآن در آیات زیادی امر به محبت و انفاق مالی به خویشاوندان پیامبر(صلی الله علیه و آله) می‌کند. آیاتی که دستور به محبت به اهل بیت می‌دهد و اهل بیت و نزدیکان پیامبر (صلی الله علیه و آله) را بر دیگران ترجیح می‌دهد. آیات مربوط به مباهله از این قرار است که پیامبر اهل کساء را بر دیگران ترجیح می‌دهد.[1] بنابراین وقتی مجموع آیات قرآن را مورد توجه قرار می‌دهیم، مشاهده خواهیم کرد که پیامبر (صلی الله علیه و آله) نظر نداشت که ابوبکر جانشین او باشد. [2] حتی رضایت به این کار نیز نداشت. خصوصا با توجه به آیاتی که قرآن در رابطه با پیامبران سلف بیان کرده است که آرزوی پیامبران این بود که فرزندشان به مقام نبوت و جانشینی آنان برسد. [3]  بنابراین طبیعی است که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) نیز چنین نظری را داشته باشد. هر چند که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرزند پسری نداشت ولی علی (علیه السلام) که از کودکی در خانه پیامبر بزرگ شده است و پیامبر او را مانند پسر دوست داشت و در موارد متعددی حضرت علی را با عنوان برادر خطاب می‌کرد، افزون بر آن که داماد و پدر فرزندانش حسن و حسین بود. بنابراین به اعتقاد مادلونگ حتی اگر نص پیامبر بر جانشینی حضرت علی (علیه السلام) را نیز نادیده بگیریم، باز هم از آیات قرآن متوجه خواهیم شد که پیامبر (صلی الله علیه و آله) دوست داشت که حضرت علی(علیه السلام) به عنوان جانشین و خلیفه بعدی باشد. خصوصا آن که جانشین پیامبران چنانچه نص قرآن تصریح دارد، با انتخاب الهی تعیین می‌شود.[4]

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]. قرآن در آیه 61 سوره آل عمران می‌فرماید: «هر گاه بعد از علم و دانشى كه (در باره مسيح) به تو رسيده، (باز) كسانى با تو به محاجّه و ستيز برخيزند، به آنها بگو: «بياييد ما فرزندان خود را دعوت كنيم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت كنيم، شما هم از نفوس خود؛ آن گاه مباهله كنيم؛ و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم.» همه مفسرین در ذیل این آیه گفته اند که مراد از این افراد امام علی، امام حسن و امام حسین و حضرت فاطمه هستند. این روایت دلالت بر افضلیت این اشخاص در نظر پیامبر(صلی الله علیه و آله)  دارد
[2]. مادلونگ، ویلفرد، ترجمه احمد نمایی، بنیاد پژوهش های اسلامی، مشهد1377ش، ص44
[3]. آیات زیادی در قرآن وجود دارد که آرزو داشتند و از خداوند می خواستند که فرزندشان جانشین آنان شود.
[4]. مادلونگ، ویلفرد، ترجمه احمد نمایی، بنیاد پژوهش های اسلامی، مشهد1377ش، ص45