پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب–  از سلطان اسحاق بزرنجه‌ای به‌عنوان مُقنن و مجدد مسلک اهل حق یاد می‌شود که با پی‌ریزی اقداماتی مانند: تشکیل خاندان‌های حقیقت، دستور به گرفتن سه روز روزه، مراسم سرسپردگی، انعقاد جم و تاسیس جم خانه، تعیین وظایف پیر و دلیل در اهل حق و دستور پرداخت نذرها و نیازهای گوناگون، توانست اهل حق را به‌صورت آیینی تشکیلاتی درآورد. [شناخت فرقه اهل حق، ص 39] اما آیا ایجاد این آداب‌ورسوم  محصول اندیشه و افکار خود سلطان اسحاق بوده است یا متأثر از اندیشه‌های ادیان باستانی و غیر باستانی قبل از اسلام است؟ در پاسخ باید گفت که وجود تشابه بعضی از برنامه‌های اهل حق عبادی و رفتاری اهل حق و تقدیس برخی از اماکن، با آموزه‌های آیین زرتشتی، مهرپرستی و ... نمی‌تواند دلیل وابستگی اهل حق به ادیان قبل از اسلام باشد زیرا منابع موجود سند و مدرکی نشان نمی‌دهد که سلطان اسحاق افکار خود را از کدام دین یا مذهب پیش از اسلام گرفته باشد بلکه همه‌چیز محصول اندیشه خود اوست! [بازشناسی آیین یارسان (اهل حق)،ج 1، صص 152-151]     

پی‌نوشت:
خدابنده، عبدالله، شناخت فرقه اهل حق، چاپ اول، تهران، امیرکبیر، 1382، ص 39  
رستمی، منصور، بازشناسی آیین یارستان (اهل حق)، ج 1، چاپ اول، قم، رسالت یعقوبی، 1392، صص 152-151