پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب- از مواردی که صوفیه در حقانیت خود بدان استناد می‌کنند، کشف و شهود است. برخی از ایشان کشف و شهود را مبنای پاره‌ای از عقاید و باورهای خود قرار داده و مطابق آن احکام دیگر را صادر می‌کردند. نکته جالب آن است که هر يک از صاحبان مسلک‌های صوفیه مدعی بطلان مسالک‌ مخالف خود بر اساس كشف و شهود هستند. از میان این افراد غزالی است كه گفته: «با ده سال رياضت‌كشی و خلوت‌گزينی و متاركه درس، بطلان مذهب شيعه و مراتب فراوان برتری ابوبكر بر علی(ع) برايش كشف شده است. هم چنين شيعيان صوفی مسلک و هر گروهی حتی كفار هند و ديگران نيز، چنين ادعايی كرده‌اند.»[نقدی جامع بر تصوف، ص 173]

با توجه به اینکه منشا کشف و شهود گاهی شیطانی و گاه الهی است، نمی‌توان به آن استناد کرد و کشف و شهود را مبنایی اصیل برای تمییز حق از باطل قرار داد. از این‌رو می‌توان نتیجه گرفت برخی از كشف‌ و شهودهای صوفیه، پندار و خيالی بيش نبوده و از حقيقتی برخوردار نسيت و يا صرفا ادعايی بی‌پايه و اساس است و بر فرض آنکه همه مواردی که در اصالت کشف و شعود معتبر است، قطعی و ثابت شده باشند، در این صورت کشف و شهود فقط برای صاحب آن بعنوان حجت و ملاک قرار می‌گیرد نه برای همه. درنتیجه قرار دادن کشف و شهود بعنوان معیاری برای صدور حکم کلی برای همه افراد جامعه امری غیر شرعی و موهوم است.

پی‌نوشت:
شیخ حر عاملی، نقدی جامع بر تصوف، انصاریان، قم، 1386، ص 173