پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ از جمله اشکالاتی که مخالفین و معاندین به مذهب تشیع  می‌گیرند این است که می‌گویند درکتب روایی شیعه تناقض و اختلاف فاحش به وفور یافت می‌شود و برای تایید حرفشان نقل قولی هم از عالم بزرگ شیعه می‌آورند. مانند کلام شیخ طوسی  در مقدمه‌ی کتابش به نام « تهذیب الاحکام » که  گفته: بعضی از دوستان پیش من آمدند و این مطلب را ذکر کردند که احادیث اصحاب ما و علمای ما در آن اختلاف و تباین منافات و تضاد وجود دارد و هر حدیث و خبری که در کتب ما موجود است در مقابل آن یک خبر و حدیث متضاد  وجود دارد، هیچ حدیثی وجود ندارد الا اینکه در مقابل آن حدیث دیگری وجود دارد که آن را نفی می‌کند، مخالفان ما این را از بزرگ‌ترین نقد‌ها بر مذهب ما قرار داده‌اند.[1]

 آیا واقعا  در متون روایی شیعه تعارض وتضاد واختلاف وجود دارد که شیخ طوسی در مقدمه کتابش به نام «تهذیب الاحکام» به آن  اشاره کرده است؟ آیا شیخ طوسی در مقدمه کتابش نقل دوستان دغدغه‌مند را بیان کرده و به دنبال راه حل است یا فقط خودش گفته تعارض و تضاد در احادیث شیعه وجود دارد و به این عیب اعتراف کرده است؟ آیا واقعا وجود تعارض و تضاد  و اختلاف در احادیث عیب  و نقص است؟

جواب این شبهه خصمانه و پاسخ به سوالات فرعی آن:  متاسفانه طبق معمول کسانی که حتی ذره‌ای بویی از انسانیت و امانت نبرده‌اند ادامه‌ی این کلام شیخ طوسی را نقل نمی‌کنند که دیگر شک و شبهه‌ای پیش نیاید، بلکه با تقطیع و تحریف مطالب، غرض  خودشان را دنبال می‌کنند.
شیخ طوسی  به طور کامل در مقدمه کتاب بعد ازپیشنهاد  و نگرانی دوستان در مورد تعارض و اختلاف احادیث می‌نویسد: « کسانی که هیچ بویی از علم حدیث نبردند و چیزی از آن نمی‌دانند، این مطالب برای آن‌ها شبهه می‌شود چون قدرت تجزیه و تحلیل را ندارند، فکر می‌کنند که در روایات شیعه تناقض‌های فاحش و زیادی وجود دارد که اصل مذهبش را نابود می‌کند. وی در ادامه می‌گوید:تا اینکه این روایات بر جماعتی داخل می‌شود که هیچ‌گونه قدرتی در علم ندارند و هیچ بصیرت و عمق بینی در وجه‌های روایات و معانی خبر‌ها در آن‌ها نیست، لذا این عدم آگاهی برای آن‌ها شبهه ساز می‌شود.

 وعده‌ای از مقلّدان و عوام الناس با مشاهده ناسازگاری‌های ظاهری در احکام و معارف تشیع، از اعتقاد به آن باز گشته و به مذاهب دیگر روی آورده‌اند و این کتاب برای جلوگیری از چنین مفسده‌ای تدوین و تالیف گشته است. البته روگردانی از شریعت حقی، مثل مذهب تشیع که اصول اساسی آن با برهان و دلایل عقلی معتبر تثبیت شده، نشان از پذیرش کورکورانه و بدون بصیرت است. چون در فروع همه مذاهب، اشکال و اختلاف وجود دارد و این اختلاف دلیل منطقی برای روگردانی از یک مذهب نیست».[2]
در واقع شیخ طوسی از این قضیه ناراحت است که چرا عده‌ای جاهل از علوم دینی،که حتی قدرت کمترین استنباط را هم ندارند، در اینگونه علوم ورود می کنند.
همان‌طور که می‌بینید شیخ طوسی گفته که این روایات برای کسانی که علمی در علوم روایی ندارند، شبهه افکن و غیرقابل هضم است. و این یک امر عادی است. چون هرکسی در هر علمی که تخصص و مطالعه‌ای در آن ندارد، وارد شود، چیزی از آن نمی‌فهمد و بیشتر بر جهلش افزوده می‌شود.این قاعده شامل همه‌ی علوم می‌شود.از ریاضیات گرفته تا پزشکی و هوا فضا و هر علمی که شما تصورش را بکنید.علم دینی و روایی هم از این قاعده مستثناء نیست.

 نتیجه اینکه: روایات برای اهلش هیچ‌گونه تناقضی ندارد ولی کسانی که چیزی از آن نمی‌دانند، فکر می‌کنند که تناقض در آن است، ودر واقع اصلا شیخ طوسی این کتاب را برای رفع همین  تناقض‌ها نوشته که غیر از علماء هم منظور احادیث را بفهمند.

کتاب تهذیب اگرچه امروزه بیشتر به عنوان یک جامع حدیثی شناخته می‌شود؛ اما باید توجه داشت که این کتاب تنها با هدف جمع آوری احادیث تالیف نشده است؛ بلکه شیخ از این راه قصد تحکم مبانی تشیع و رفع اختلاف احادیث را داشت تا موجبات طعن و اشکال مخالفان را از بین ببرد؛ از این رو برخی شیخ طوسی(ره) را اولین محققی دانسته‌اند که با نقد حدیث و پرداختن به روایات متعارض به دفاع از تشیع برخاسته است. این کتاب در واقع شرحی بر کتاب المقنعه، رساله ی فقهی استادش شیخ مفید است.این اثر در مجموع قریب به «چهارده هزار» روایت دارد که بیشترین روایات فقهی را در بین کتب اربعه به خود اختصاص داده است.
شیخ طوسی گرچه ابتدا کتاب تهذیب  الاحکام را با شرح کامل تمام مسائل کتاب مقنعه شیخ مفید و همراه با استدلال به ادله قطعی مانند قرآن، سنت متواتر، اجماع و احادیث مشهور امامیه آغاز کرد، اما در ادامه برای پرهیز از پرحجم شدن کتاب و همچنین خارج نشدن از معیارهای یک کتاب حدیثی، روش خود را تغییر داد و تنها به ذکر احادیث شیعی و رفع تعارض آن‌ها بسنده کرده است.

مخاطبان عزیز، حقیقت را خودمون دنبال وکشف کنیم، حیله‌ها و ترفندها فضای مجازی را آلوده کرده‌ است به دروغ وتخریب، مواظب باشیم به دام دشمن گرفتار نشویم. خواننده عزیز فضای مجازی همان‌طور که تهدیدی خطرناک است، اما فرصت خوبی است برای شناخت وتشخیص دوست ودشمن و حق و باطل.

پی نوشت:
[1]. طوسى،ابو جعفر، محمد بن حسن‌، تهذيب الأحكام‌، دار الكتب الإسلامية‌، تهران- ايران‌، 1407ق،ج1،ص2،«  ذَاكَرَنِي بَعْضُ الْأَصْدِقَاءِ أَيَّدَهُ اللَّهُ مِمَّنْ أُوجِبَ حَقُّهُ عَلَيْنَا بِأَحَادِيثِ أَصْحَابِنَا أَيَّدَهُمُ اللَّهُ وَ رَحِمَ السَّلَفَ مِنْهُمْ وَ مَا وَقَعَ فِيهَا مِنَ الِاخْتِلَافِ وَ التَّبَايُنِ وَ الْمُنَافَاةِ وَ التَّضَادِّ حَتَّى لَا يَكَادُ يَتَّفِقُ خَبَرٌ إِلَّا وَ بِإِزَائِهِ مَا يُضَادُّهُ وَ لَا يَسْلَمُ حَدِيثٌ إِلَّا وَ فِي مُقَابَلَتِهِ مَا يُنَافِيهِ حَتَّى جَعَلَ مُخَالِفُونَا ذَلِكَ مِنْ أَعْظَمِ الطُّعُونِ عَلَى مَذْهَبِنَا»
[2].همان « وَ وُجُودُ هَذَا الِاخْتِلَافِ مِنْكُمْ مَعَ اعْتِقَادِكُمْ بُطْلَانَ ذَلِكَ دَلِيلٌ عَلَى فَسَادِ الْأَصْلِ حَتَّى دَخَلَ عَلَى جَمَاعَةٍ مِمَّنْ لَيْسَ لَهُمْ قُوَّةٌ فِي الْعِلْمِ وَ لَا بَصِيرَةٌ بِوُجُوهِ النَّظَرِ وَ مَعَانِي الْأَلْفَاظِ شُبْهَةٌ وَ كَثِيرٌ مِنْهُمْ رَجَعَ عَنِ اعْتِقَادِ الْحَقِّ لِمَا اشْتَبَهَ عَلَيْهِ الْوَجْهُ فِي ذَلِكَ وَ عَجَزَ عَنْ حَلِّ الشُّبْهَةِ»
« وَ هَذَا يَدُلُّ عَلَى أَنَّهُ دَخَلَ فِيهِ عَلَى غَيْرِ بَصِيرَةٍ وَ اعْتَقَدَ الْمَذْهَبَ مِنْ جِهَةِ التَّقْلِيدِ لِأَنَّ الِاخْتِلَافَ فِي الْفُرُوعِ لَا يُوجِبُ تَرْكَ مَا ثَبَتَ بِالْأَدِلَّةِ مِنَ الْأُصُولِ وَ ذَكَرَ أَنَّهُ إِذَا كَانَ الْأَمْرُ عَلَى هَذِهِ الْجُمْلَةِ فَالاشْتِغَالُ بِشَرْحِ كِتَابٍ يَحْتَوِي عَلَى تَأْوِيلِ الْأَخْبَارِ الْمُخْتَلِفَةِ وَ الْأَحَادِيثِ الْمُتَنَافِيَةِ مِنْ أَعْظَمِ الْمُهِمَّاتِ فِي الدِّينِ وَ مِنْ أَقْرَبِ الْقُرُبَاتِ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى»