پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ محدثینی از اهل سنت که تفکر وهابیت را دنبال می‌کنند، برای اثبات فضیلت عایشه، دست به جعل روایاتی زدند که حاکی از بیان فضائل برای اوست، و این تعصب موجب شده است که در بیان فضائل ساختگی دست به غلو نیز زدند.
یکی از این روایات در شرح مسند ابی حنیفه آمده است. در این روایت آمده است که حضرت علی (علیه السلام) همراه با ابن عباس برای عیادت از عایشه به ملاقات او رفتند. عایشه برای بعد از مرگ خود اظهار نگرانی کرد. ابن عباس رو به عایشه کرد و گفت: «أبشری، فوالله سمعت رسول الله یقول: عائشة فی الجنة و کان رسول الله علی الله أن یزوجه جمرة من جمر جهنم.[1] از پیامبر خدا شنیدم که فرمود: عایشه در بهشت همسر من است، و رسول خدا والاتر و بالاتر از آن است که پاره‌ای از آتش را به تزویج او در آورد.»
این روایت از چند جانب قابل بررسی است.
1) این حدیث از حیث سند مخدوش است و قابل اعتنا نیست؛ چرا که این روایت از عکرمه نقل شده است و عکرمه از ناحیه جمعی از بزرگان اهل‌سنت مورد جرح و تضعیف است.
الف) علی پسر ابن‌عباس نقل کرده است که او بر پدر من دروغ می‌بسته است.[2]
ب) ذهبی در کتاب المغنی فی الضعفاء می‌گوید: «کذبه مجاهد و ابن سیرین و مالک.[3] مجاهد و ابن سیرین و مالک وی (عکرمه) را دروغ‌گو دانستند.»
2) آیا صرف عیادت رفتن حضرت علی (علیه السلام) و ابن عباس دلالت بر فضیلت شخص می‌کند؟ ممکن است که حضرت علی (علیه السلام) و ابن‌عباس به جهت مراعات این‌که وی همسر رسول‌خدا بود، به عیادتش رفتند؛ همان‌گونه که حضرت علی (علیه السلام) در جنگ جمل هم مراعات او به سبب همسری رسول‌خدا کرده است.
3) در خصوص این جمله که ابن‌عباس گفته است: (رسول خدا والاتر و بالاتر از آن است که پاره‌ای از آتش را به تزویج او در آورد) با تأمل در آیات سوره تحریم می‌بینیم که این سخن درست نمی‌باشد.
خداوند در آیات ابتدایی سوره تحریم، عملکرد نامناسب همسران پیامبر را متذکر می‌شود و آنان را مورد عتاب قرار می‌دهد.
خداوند می‌فرماید: «إنْ تَتُوبا إِلَي اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُما وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْريلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمَلائِکَةُ بَعْدَ ذلِکَ ظَهيرٌ.[تحریم/4] شما دو زن با این عملى که مرتکب شده‌اید دل‌هایتان به انحراف کشیده شده و لازم است توبه کنید؛ پس اگر به سوى خدا باز گردید و از آزار پیامبر دست بردارید، کارى شایسته کرده‌اید و اگر بر ضدّ او هم‌داستان شوید، خداوند خود یاور اوست و جبریل و صالحى از مؤمنان نیز یاور اویند، و علاوه بر اینان، فرشتگان هم پشتیبان او خواهند بود.»
در چند آیه بعد، خداوند صراحتاً بیان می‌کند که همسران حضرت نوح و لوط به سبب خیانتی که کردند، جایگاه آنان در آتش است. خداوند می‌فرماید: «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذينَ کَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ کانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَيْنِ فَخانَتاهُما فَلَمْ يُغْنِيا عَنْهُما مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَ قيلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّاخِلينَ.[تحریم/10] خداوند براى کسانى‌که کفر ورزیده‌اند ، همسر نوح و همسر لوط را مثَل آورده که هر دو در زوجیّتِ دو بنده شایسته از بندگان ما بودند، ولى به آنان خیانت کردند و پیوندشان با آن شایستگان هیچ سودى به حالشان نکرد و از یارى خدا ذره‌اى بى‌نیازشان نساخت و به آن دو زن گفته شد: با کسانى‌که به آتش درمى‌آیند، به آتش درآیید.»
با این توصیفی که خداوند در قرآن فرمود، این چنین نیست که همسری پیامبر، موجب رفتن به بهشت باشد.
علاوه بر این‌که در صحیح مسلم و بخاری تصریح شده است که عایشه، رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را اذیت می‌کرد و طبق آیه 57 سوره احزاب، چگونه کسی‌که رسول‌خدا را اذیت کند، می‌تواند جایگاهش در بهشت باشد؟
خداوند در این آیه فرمودند: «إِنَّ الَّذينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهيناً.[احزاب/57] بی‌شک آن‌هایی که خدا و رسول او را می‌آزارند خداوند آن‌ها را در دنیا و آخرت لعنت کرده و برای آن‌ها عذابی خوارکننده مهیّا نموده است.»
مسلم نيشابورى به نقل از عمر بن الخطاب چنين مى‌نويسد: «فَدَخَلْتُ عَلَى عَائِشَةَ فَقُلْتُ يَا بِنْتَ أَبِي بَكْر أَقَدْ بَلَغَ مِنْ شَأْنِكِ أَنْ تُؤْذِي رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَتْ مَا لِي وَمَا لَكَ يَا ابْنَ الْخَطَّابِ عَلَيْكَ بِعَيْبَتِكَ. قَالَ فَدَخَلْتُ عَلَى حَفْصَةَ بِنْتِ عُمَرَ فَقُلْتُ لَهَا يَا حَفْصَةُ أَقَدْ بَلَغَ مِنْ شَأْنِكِ أَنْ تُؤْذِي رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَاللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لاَ يُحِبُّكِ. وَلَوْلاَ أَنَا لَطَلَّقَكِ رَسُولُ اللَّهِ.[4] عمر می‌گويد: نزد عایشه رفتم، گفتم: اى دختر ابوبكر! كارت به آن‌جا رسيده است كه رسول خدا (صلی الله عليه و آله و سلم) را اذيت مى‌كنى؟! گفت: اى پسر خطاب! تو با من چه كار داری؟ دختر خودت را نصيحت كن!؛ عمر می‌گويد: نزد حفصه رفتم و گفتم: چرا پيامبر خدا را اذيت مى‌كنى؟ به خدا سوگند! خودت مى‌دانى كه رسول خدا، تو را دوست ندارد و اگر من نبودم تو را طلاق مى‌داد.»

آیا روایات ساختگی در فضیلت آنان، می‌تواند مرحمی بر آزار و اذیت عایشه بر اهل‌بیت رسول‌خدا (علیهم السلام) باشد؟ آیا می‌توان با بیان روایات این چنینی عایشه و برخی را تبرئه کرد؟

پی‌نوشت:

[1]. شرح مسند ابی حنیفه، ملا علی هروی قاری حنفی، دارالکتب العلمیة، بیروت: ج1، ص417
[2]. هدی الساری، مقدمه فتح الباری،ابن حجر عسقلانی، دارالکتب العلمیة، بیروت: ص426
[3]. المغنی فی الضعفاء، ذهبی، دارالکتب العلمیة، بیروت: ص438
در مورد عکرمه رجوع کنید به مقاله «مخالف شأن نزول آیه تطهیر»
[4]. صحیح مسلم، مسلم بن حجاج، دار احیاء التراث العربی، بیروت: ج۲، ص۱۱۰۴، کتاب الطلاق، باب ۴، ح ۲۹٫
صحیح بخارى، محمد بن اسماعیل بخاری، دار احیاء التراث العربی، بیروت: ج۷، ص۴۱، کتاب النکاح، باب هجره النبى

نویسنده: محمد یاسر بیانی