پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حصر عدد امامان معصوم (علیه‌السلام)، جنبه نقلی داشته و از شمول دایره عقل خارج است. لذا تعیین و معرفی اوصیاء رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، مسأله‌ای است که با وحی مرتبط بوده و بنابر دستور خدواند متعال انجام پذیرفته است. آن‌چه در متن تمامی روایات اوصیاء بر می‌آید، معرفی دوازده وصی و جانشین برای آن حضرت است. اما احمد البصری، مدعی یمانی در کتاب الاربعون حدیثا فی المهدیین ذریة القائم (علیه‌السلام) می‌‌گوید؛ امام سیزدهم است.[1]

این در حالی‌است‌که علاوه بر روایات، کتب پیامبران پیشین نیز، به عدد امامان معصوم (علیه‌السلام) از ذریة اسماعیل (علیه‌السلام) اشاره شده است. به عنوان نمونه؛ ابن کثیر می‌گوید: در توراتی که در دست اهل کتاب است موضوعی آمده است که معنای آن چنین است: «خداوند متعال ابراهیم (علیه‌السلام) را به وجود اسماعیل (علیه‌السلام) بشارت داد و فرمود: اسماعیل را زیادتی بخشم و نسل او را گسترده گردانم و در بین آنان دوازده نفر از بزرگان و فرزانگان قرار دهم.»[2]

بشارت مورد اشاره در «سفر پیدایش» چنین است: «قی لیشماعیل بیرختی أوتوقی هفریتی أوتوقی هربیتی بمئود شنیم عسار نسیئیم یولید قی نتتیف لگوی گدول.[3] اسماعیل را مبارک ساخته و او را بهره‌مند و پربار و کثیر و گسترده گردانم، دوازده عدد امام از او پدید آید و او را به امت بزرگ و عظیمی تبدیل خواهم کرد.»

همچنین روایات اسلامی نیز به این نکته اشاره دارد. جابربن عبدالله انصاری می‌گوید: «جندب بن جناده یهودی در خیبر به محضر رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) وارد شده (پس از پرسش چند سئوال اسلام آورد) پس از آن گفت: ای محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، به من از اوصیاء و جانشینانت خبر بده تا به آن‌ها متمسک شوم. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود؛ ای جندب! همانا اوصیاء بعد از من به تعداد نقبای بنی اسرائیل هستند. جندب گفت؛ ای رسول خدا! همان‌طور که در تورات آمده است تعداد نقباء دوازده نفر بودند. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: ائمه بعد از من نیز دوازده نفر هستند. جندب گفت آیا تمامی آن‌ها در یک زمان خواهند آمد؟ ایشان فرمودند: نه! ولکن آن‌ها پشت در پشت خواهند آمد... جندب پرسید: اسامی آن‌ها چیست؟ فرمود: نه نفر از فرزندان حسین (علیه‌السلام) هستند. مهدی نیز از آن‌ها است.(یعنی مهدی نیز یکی از آن نه نفر است.) زمانی که مدت امامت حسین تمام شد، پسرش علی به امامت بعد از او قیام می‌کند و... حسن برای امامت قیام می‌کند که فرزند او امین خوانده می‌شود. سپس غائب می‌شود از آن‌ها امامشان...»[4]

امام حسن (علیه‌السلام) از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل می‌کند که فرمود: «این امر «امامت» را پس از من دوازده نفر امام مالک شوند، که نه نفرشان از صلب حسین اند، و خداوند علم و فهم مرا به آن‌ها عنایت و مرحمت فرموده، چه شده گروهی را که مرا درباره ایشان اذیت می‌کنند، خداوند شفاعت مرا به ایشان نرسانده.»[5]

عبدالله بن مسعود از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل می‌کند که می‌فرمود: «پیشوایان بعد از من دوازده نفرند، نه نفر آنان از نسل حسین می‌باشند و نهمین آن‌ها مهدی‌شان است.»[6] و بسیاری از روایاتی که در این باب وارد شده است، دال بر حصر امامان معصوم (علیه‌السلام) بر عدد 12 می‌باشد.

پی‌‍نوشت:

[1]. الاربعون حدیثا فی المهدیین ذریة القائم (علیه‌السلام)، احمد الحسن بصری، اصدارات انصار، ص 89.
[2]. ربحی کمال، المعجم الحدیث، عبری_عربی، 316.
[3]. سفرپیدایش، باب 17، شماره 18_20.
[4]. خزاز رازی، علی بن محمد، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الانثی عشر، بیدار، 1401ق، ص 60.
[5]. همان، ص 166.
[6]. همان، ص 23.
برای اطلاع بیشتر به؛ درسنامه نقد و بررسی جریان احمد الحسن البصری، علی محمدی هوشیار، مراجعه کنید.