آیات متعددی در قرآن کریم وارد شده که پیشوایان دینی آن ها را به وجود مقدس حضرت مهدی (ع) و ظهور مبارک آن حضرت تفسیر و تأویل کرده اند. برخی کتب، نزدیک به یکصد و چهل آیه از قرآن کریم را به استناد احادیث فریقین، بر امام مهدی (ع) تطبیق کرده اند.[1] ما در این جا تعدادی از آیات مهدی قرآن را می آوریم: سوره بقره: آیه 2 و 3: «هدی للمتقین * الذین یؤمنون بالغیب» امام صادق (ع) در تفسیر این آیه فرمودند: متقین، شیعیان علی بن ابی طالب هستند وغیب، حجت غایب است. [2] آیه 124: «و اذا ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهن»؛ یعنی: هنگامی که حضرت ابراهیم را پروردگارش به وسیله کلماتی آزمود، پس آن ها را به انجام رسانید. راوی می گوید: درباره این آیه مبارکه از امام صادق (ع) پرسش کردم، حضرت فرمود: «این همان کلماتی است که حضرت آدم (ع) از پروردگار خود دریافت نمود. پس توسط آن کلمات به پیشگاه پروردگار توبه کرد و خداوند توبه اش را پذیرفت.» جریان توبه چنین بود که حضرت آدم (ع) عرض کرد: «ای خدای من! از تو می خواهم که به واسطه محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین (ع) توبه مرا بپذیری! پس خداوند توبه او را پذیرفت که او بسیار توبه پذیر و مهربان است.» راوی می گوید: پرسیدم مقصود از «فاتمهن» در آیه چیست؟ حضرت فرموئد: «مقصود این است که خداوند آن ها را تا قائم مهدی (ع) به اتمام رسانید و دوازده امام (ع) را که نه تن آنان از فرزندان حسین (ع) می باشند، برای او بیان فرمود. [3] آیه 155: «ولنبلونکم بشیء من الخوف و الجوع...»؛ یعنی: ما شما را به چیزهایی از قبیل ترس و گرسنگی و کاستی در اموال و جان ها و محصولات می آزماییم، و مژده بده به آن ها که شکیبا و ثابت قدم هستند. امام صادق (ع) در تفسیر این آیه فرمود: «پیش از آمدن قائم (ع) علامت هایی برای امتحان مؤمنین خواهد بود» عرض کردم آن علامت ها چیست؟ فرمود: «بیماری های گوناگون که سبب ترس و دلهره است و بالا رفتن نرخ ها که سبب گرسنگی است و کاهش در اموال و جان ها که قحطی و مرگ و میر فراوان است و نقص در محصولات که به نیامدن باران است. پس در آن موقع به آن ها که در عقیده به ما ثابت می مانند، مژده بده» آن گاه فرمود: «این تأویل آیه است و هیچ کس جز آن ها که راسخ در علم اند، تأویل آن را نمی دانند و ماییم راسخان در علم.» [4] سوره آل عمران: آیه 83: «أ فغیر دین الله یبغون و له اسلم من فی السماوات...»؛ یعنی: آیا جز دین خدا را می جویند؟ با آن که آن چه در آسمان ها و زمین است، خواه و ناخواه تسلیم او هستند و به سوی او بازگردانیده می شوند. امام کاظم (ع) فرمود: «این آیه درباره حضرت قائم (ع) نازل شده است. هنگامی که ظاهر شود، آیین مقدس اسلام را در شرق و غرب جهان، به یهود و نصاری و صائبان و ملحدان و مرتدان و کافران عرضه می دارد...»[5] سوره نساء: آیه 159: «و ان من اهل الکتاب الا لیومنن به قتل موته و ...»؛ یعنی: و هیچ یک از اهل کتاب نیست جز این که پیش از مرگ، به او ایمان می آورد. درباره ضمیر «موته» دو احتمال است؛ یکی این که به اهل کتاب برگردد و دیگر این که به حضرت عیسی (ع). بنابر احتمال اول، معنای آیه شریفه این است که «احدی از اهل کتاب نیست جز این که پیش از مرگ، به حضرت عیسی (ع) ایمان آورد» و بنابر احتمال دوم، معنای آیه چنین خواهد بود «احدی از اهل کتاب نیست جز این که پیش از مرگ حضرت عیسی (ع) به او ایمان خواهد آورد.» برخی از مفسران اهل سنت که احتمال اول را برگزیده اند ناچار شده اند که توجیهات عجیبی را در مورد آیه شریفه ملتزم شوند، ولی بنابر احتمال دوم، معنای آیه بسیار روشن است. چون طبق عقیده قطعی مسلمانان، حضرت عیسی (ع) هنوز زنده است و پس از ظهور حضرت بقیه الله او نیز از آسمان نازل شده و از یاران و اصحاب آن حضرت خواهد بود. [6] و چون به حضرتش اقتدا می نماید، نصاری نیز به جهت اقتدای حضرت عیسی (ع) به حضرت صاحب الامر (ع) در نماز، به آن حضرت ایمان می آورند و یهود نیز به حضرت مهدی (ع) می گروند. سوره انفال: آیه 39: «و قاتلوهم حتی لاتکون فتنه...»؛ با کافران بجنگید تا فتنه ای باقی نماند. امام محمد باقر (ع) فرمود: «تأویل این آیه هنوز نیامده است ... و این در زمان قیام قائم ما خواهد بود.» [7] سوره توبه: آیه 33: «هو الذی ارسل رسوله بالهدی...»؛ [8] او خداوندی است که پیامبرش را با هدایت و دینی حق فرستاد تا آن را بر تمام ادیان پیروز گرداند، اگر چه مشرکان ناخشنود باشند. امام باقر (ع) فرمود: «این آیه مبارکه به هنگام خروج مهدی آل محمد (ص) تحقق می یابد.» [9] سوره هود: آیه 86: «بقیت الله خیرلکم ان کنتم مؤمنین»؛ یکتا بازمانده خدا برای شما بهتر است، اگر مؤمن هستید. امام باقر (ع) در تأویل این آیه شریفه می فرماید: «هنگامی که مهدی ظاهر شود... اولین سخنی که بر زبان مبارکش جاری می شود این آیه شریفه است.» [10] سوره ابراهیم: آیه 5: «ولقد ارسلنا موسی بآیاتنا ان اخرج قومک من الظلمات الی النور و ذکرهم بایام الله...»؛ همانا ما موسی را با آیات خود فرستادیم، که قوم خود را از تاریکی ها به سوی نور بیرون بیاور، و روزهای خدا «ایام الله» را به آن ها یادآوری کند. از امام باقر (ع) روایت است که فرمودند: روزهای خداوند سه روز است: روز قیام قائم (ع)، روز رجعت و روز قیامت. [11] سوره حجر: آیه 36-38: «قال رب فانظرنی الی یوم یبعثون * قال فإنک من المنظرین * الی یوم الوقت المعلوم»، امام رضا (ع) فرمود: «وقت معلوم، روز قیام قائم ماست.» [12] سوره اسراء: آیه 33: «و من قتل مظلوما فقد جعلنا لولیه سلطانا...» امام باقر (ع) فرمود: «حسین (ع) مظلوم کشته شد و ما اولیاء وارث خون او هستیم، و قائم ما به خون خواهی حسین (ع) قیام خواهد کرد.» [13] امام صادق (ع) نیز فرمود: «منصور، قائم آل محمد (ع) است و چون ظهور نماید، اقدام به خون خواهی حسین (ع) می کند.»[14] سوره مریم: آیه 75: «حتی اذا رأوا ما یوعدون اما العذاب و اما الساعه...»؛ یعنی: تا وقتی آن چه به آنان وعده داده می شود: یا عذاب یا قیامت را ببینند. امام صادق (ع) فرمودند: «منظور از ساعه، قیام قائم است.» [15] سوره قصص: آیه 5: «و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض ...»؛ و ما اراده کرده ایم بر آنان که در روی زمین به ضعف کشیده شده اند، منت نهاده آن ها را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم. امام باقر و امام صادق (ع) فرمودند: «این آیه مبارکه مخصوص صاحب الامری است که در آخرالزمان ظاهر می شود...» [16] سوره سجده: آیه 29: «قل یوم الفتح لا ینفع الذین کفروا ایمانهم ...»؛ بگو ای پیامبر! روز پیروزی، دیگر ایمان آوردن برای کافران سودی ندارد. امام جعفر صادق (ع) فرمود: «یوم الفتح، روزی است که دنیا به دست قائم (ع) فتح می شود....» [17] سوره فتح: آیه 28: «لیظهره علی الدین کله و کفی بالله شهیدا» امام صادق (ع) در تفسیر این آیه شریفه فرمودند: «این آیه در حق قائم آل محمد (ص) نازل شده است..» [18] ناگفته نماند، آیاتی که به وجود مقدس مهدی موعود (ع) و ظهور مبارک آن حضرت تأویل شده است فراوان است. کسانی که طالب تفاصیل بیشتری هستند می توانند به کتاب های «بحارالانوار، ج 51»، «الزام الناصب»، «موعود قرآن» و کتب تفاسیر مراجعه فرمایند. پی نوشت: [1]. سیمای امام زمان (ع) در آیینه قرآن، علی اکبر مهدی پور [2]. بحارالانوار، ج 51، ص 52 [3]. تفسیر نور الثقلین، ج 1، ص 120؛ الزام الناصب، ج 1، ص 179 [4]. ینابیع الموده، ج 3، ص 235 [5]. المحجه، ص 50؛ اثبات الهداه، ج 3، ص 549 [6]. تفسیر در المنثور، ج 2، ص 427 [7]. تفسیر مجمع البیان، ج 4، ص 834 [8]. نیز در سوره فتح، آیه 28 و سوره صف، آیه 9 آمده است. [9]. تفسیر مجمع البیان، ج 5، ص 38 [10]. بحارالانوار، ج 52، ص 192 [11]. ینابیع الموده، ج 3، ص 242 [12]. منتخب الاثر، ص 220؛ کمال الدین، ج 2، ص 371 [13]. المحجه، ص 128 [14]. کامل الزیارات، ص 63 [15]. کافی، ج 1، ص 431؛ بحارالانوار، ج 51، ص 63 [16]. تفسیر برهان، ج 3، ص 220 [17]. منتخب الاثر، ص 470؛ المحجه، ص 174 [18]. بحارالانوار، ج 51، ص 50؛ المحجه، ص 208