پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اکثریت اهل سنت پیرو امام ابوحنیفه هستند، که در اصطلاح به آن‌ها حنفی مذهب گفته می‌شود. اهل سنت حنفی، برای امام ابوحنیفه احترام فوق العاده‌ای قائل هستند و ایشان را از ائمه اربعه دانسته و در فقه و احکام عبادات از او پیروی می‌کنند.
اما نکته این‌جاست که جناب امام بخاری حتی یک روایت نیز از ابوحنیفه نقل نکرده، با این‌که احادیثی از معاصرین او نقل کرده است؟ اکنون سؤال این است، که چرا بخاری از ابوحنیفه هیچ حدیثی روایت نکرده؟ آیا بخاری ابوحنیفه را ضعیف می‌دانسته است؟ یا علت دیگری دارد؟

از آن‌چه که از لابه‌لای کتب بخاری استفاده می‌شود، گویا جناب بخاری برای ابوحنیفه احترامی قائل نبوده است. بخاری کتابی دارد، به نام ضعفاء که نام راویان ضعیف را نقل کرده است. وی در این کتاب ابوحنیفه را جزء ضعفاء قرار داده و در حرف نون، وقتی به اسم نعمان بن ثابت، ابوحنیفه، می‌رسد، از ثوری نقل کرده که ابوحنیفه دو بار از کفر توبه داده شد، و هنگامی‌که خبر مرگ ابوحنیفه به سفیان ثوری رسید، سجده کرد و گفت: خدا را شکر! از این‌که ابوحنیفه مرد، او داشت اسلام را تکه تکه می‌کرد. هم‌چنین گفت: تاکنون مولودی در اسلام مانند ابوحنیفه، به این بدی و شری متولد نشده بود.[1]
جناب بخاری در ادامه، سخن دیگری از حمدویه نقل می‌کند. حمدویه می‌گوید: «به محمد بن مسلم گفتم: ابوحنیفه به شهرهای فراوانی سفر کرده است، ولی هیچ‌گاه به شهر مدینه داخل نشد، به نظر تو علت چیست؟ محمد بن مسلم گفت: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: هیچ‌گاه به مدینه دجال و طاعون وارد نمی‌شود و ابوحنیفه از دجال‌ترین دجال‌ها بود.»[2] در این‌جا ابوحنیفه به دجّال و بلکه بدتر از دجّال معرفی شده است.
مهم این است که جناب بخاری چنین نسبت‌های را برای امام ابوحنیفه بر می‌شمرد و بعد نیز سکوت می‌کند، که معلوم می‌شود بخاری با همه این نسبت‌ها به ابوحنیفه موافق است، زیرا اگر مخالف بود، دیدگاه خود را بیان می‌کرد! به همین جهت نیز بخاری  هیچ روایتی از ابوحنیفه نقل نکرده است.
اکنون این سوال بی‌پاسخ می‌ماند، که با این وضعیت، آیا دیدگاه جناب بخاری نسبت به ابوحنیفه درست است! یا دیدگاه حنفی مذهبان نسبت به ابوحنیفه؟

پی‌نوشت:

[1]. «النعمان بن ثابت أبو حنيفة الكوفي، مات سنة خمسين ومائة، حدثنا نعيم بن حماد, ثنا يحيى بن سعيد، ومعاذ بن معاذ, سمعنا الثوري يقول: استتيب أبو حنيفة من الكفر مرتين. حدثنا نعيم ثنا الفزاري, قال: كنت عند الثوري، فنُعي أبو حنيفة، فقال: الحمد لله، وسجد، قال: كان ينقض الإسلام عروة عروة، وقال يعني الثوري: ما ولد في الإسلام مولود أشأم منه.» بخاری، محمد بن اسماعیل، کتاب الضعفاء، مكتبة ابن عباس، 1426ق، ص132.
[2]. «حدثنا صاحب لنا عن حمدويه قال: قلت لمحمد بن مسلمة: ما لرأي النعمان دخل البلدان كلها إلا المدينة؟ قال: إن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: "لا يدخلها الدجال ولا الطاعون، وهو دجال من الدجاجلة».  بخاری، محمد بن اسماعیل، کتاب الضعفاء، مكتبة ابن عباس، 1426ق، ص132.

نویسنده: مجتبی محیطی