پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ شیخ محمود شلتوت، عالم، محقق، مفسر و اندیشمند بزرگ مصری در سال 1893 میلادی در یکی از روستاهای مصر به‌دنیا آمد و در کودکی قرآن را حفظ شد. وی در سال 1906 به دانشگاه مذهبی اسکندریه رفت و در بیست و پنج سالگی فارغ التحصیل شد و به دلیل ممتاز بودنش در همان جا استاد دانشگاه شد و ده سال بعد در الازهر به تدریس مشغول شد و به سِمت شیخ الازهر، ارتقاء پیدا کرد. وی سرانجام در ماه رجب سال 1963 میلادی در سن هفتاد سالگی دار فانی را وداع گفت.[1]

شیخ شلتوت از مدافعان و از فعالان وحدت در جهان اسلام بود. وی با بصیرت مثال زدنی و با جهان‌بینی الهی، در راه وحدت و تقریب مذاهب اسلامی تلاش‌های بسیار مؤثری کرد و جمعی از نخبگان و علمای اهل سنت و شیعه نیز در راستای رسیدن به این هدف با او همراهی کردند. وی با عالمان بزرگ شیعه چون محمد حسین کاشف الغطاء، سید عبدالحسین شرف‌الدین عاملی و آیت‌الله سید حسین بروجردی مکاتبه و گفتگو داشت[2] و سرانجام، این گفتگوها به ثمر رسید و شیخ شلتوت فتوا به جواز تقلید از مذهب تشیع داد. چیزی که تا آن زمان سابقه نداشت.
شیخ شلتوت با شجاعتی مثال زدنی در پاسخ از سؤالی که از او پرسیده شده بود، آیا فقط باید از مذاهب اربعه تقلید کرد و تقلید از مذاهب امامیه و زیدیه جایز نیست؟ با صراحت فرمود:
«جایز است شرعاً عمل کردن به دستورات مذهب جعفریه که به مذهب امامیه اثنی عشریه معروف است. مانند سایر مذاهب اهل سنت و سزاوار است، مسلمانان این مطلب را بدانند و از عصبیّت و طرفداری‌های بی‌جا و بدون حق و حمایت از مذهب معین خودداری کنند. دین خدا و شریعت او تابع مذهبی نیست، یا منحصر در مذهبی نیست. دین الهی نه تابع مذهب خاصی است و نه در انحصار مذهب خاص، بلکه ائمه تمامی مذاهب، مجتهد و مأجورند و مقلد نیز می‌تواند از هر یک از مذاهب تقلید نماید و یا از مذهبی به مذهب دیگر عدول کند.»[3]

پی‌نوشت:

[1]. سبحانی، جعفر، طبقات الفقهاء، موسسه امام صادق، چاپ اول، قم، 1424ق، ص826-838.
[2]. علیخانی، علی اکبر و همکاران، اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، 1390ش، ج13، ص390.
[3]. همان، ص391.

نویسنده: مجتبی محیطی