پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ گفته شده است در طول حیات پیامبر(صلی الله علیه و آله) هیچ فرقه انحرافی در میان مسلمانان واقع نشد و اگر هم قرار بود انحرافی در میان امت اسلامی رخ دهد، پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) با درایت کامل با موضوع پیش آمده برخورد می‌کردند. از میان انحرافاتی که در صدر اسلام رخ داد و حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله) با آن برخور کردند، مساله زهد افراطی عده‌ای از مسلمین بود که تحت تأثیر برخی آیاتی که در آنها به اهمیت ندادن به دنیا و مذمت آن امر می‌نمود، قرار گرفته بودند و دست از زندگی عادی خود کشیده و زهد افراطی راهبانه را پیش گرفته بودند تا جایی که از زن و فرزند و کار کناره گرفته و فقط به عبادت خداوند روی آورده بودند. وقتی که این جریان به گوش پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) رسید، از آن نهی کرده و مرتکبین به آن را مورد نکوهش قرار دادند. زرین کوب در این باره می‌گوید: «(پیامبر اسلام) عبدالله بن عمر بن عاص را که می‌خواست در تمام سال روزه بگیرد نهی نمودند و عثمان بن مظعون را که در صدد بود که ترک زن و فرزند بگوید و به سیر و سفر(که مرسوم در بزرگان صوفیه است) بپردازد نیز از این کار باز داشتند.[1] و نیز حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) به عثمان بن مظعون که ترک کار و زندگی کرده و به مسجدنشینی و انجام عبادت روی آورده بود فرمود: «ان الله تعالی لم یکتب علینا الرهبانیة. انما رهبانیة امتی الجهاد فی سبیل الله.[2] خداوند متعال بر امت من رهبانیت را مقرر نداشته است، و رهبانیت امت من همان جهاد در راه خداست.»

درباره اشراف پیامبر (صلی الله علیه و آله) بر افعال امت اسلامی مثال‌های زیادی است که به نمونه‌ای از آن در بالا اشاره شد. اما اطلاع از رفتار و کردار مسلمانان تا حدی بود که رفتارهایی منجر به گوشزد کردن حوادثی می‌شد که خطر ابتلا به آن در آینده بود و یا آن حضرت از برخی حوادثی که در آینده اتفاق خواهد افتاد، پرده برمی داشتند تا هیچ گونه بهانه‌ای برای بهانه گیران و عیب جوبان برای انحراف از صراط مستقیم وجود نداشته باشد. نهی از جریان صوفیه که معلول عواملی چند از جمله زهد افراطی در دین بود، از جمله اخباری بود که پیامبر (صلی الله علیه و آله) قبل از رسمی شدن این جریان در قرن دوم، خطر آن را گوش زد کرده بودند.

حضرت پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله و سلم) درباره صوفیه می‌فرمایند: «لاتقوم الساعة علی امتی حتی یقوم قوم من امتی اسمهم الصوفیه لیسوا منی و انهم یحلقون للذکر و یرفعون أصواتهم یظنون انهم علی طریقتی بل هم اضل من الکفار و هم اهل النار لهم شهیق الحمار.[3] روز قیامت بر امتم بر پا نشود تا آنکه قومی از امّت من به نام صوفیه برخیزند. آن‌ها از من نیستند و بهره‌ای از دین ندارند و آنها برای ذکر دورهم حلقه می‌زنند و صداهای خود را بلند می‌کنند به گمان اینکه بر طریقت و راه من هستند؛ در حالی که آنان از کافران نیز گمراه‌تر و اهل آتش‌اند و صدایی دارند مانند حمار.»

در حدیثی دیگرآن حضرت از لعن ملائکه بر این گروه خبر می‌دهند و در ذیل سفارشات خود به صحابی گران‌قدر خود ابوذر غفاری می‌فرمایند:«یا اباذر یکون فی آخر الزمان قوم یلبسون الصوف فی صیفهم و شتائهم یرون أن لهم الفضل بذلک علی غیرهم اولئک یلعنهم ملائکة السماء و الارض.[4] ای اباذر! در آخرالزمان قومی پیدا می‌شوند که در تابستان و زمستان لباس پشمینه می‌پوشند و این عمل را برای خود فضیلت و نشانه زهد و پارسایی می‌دانند. فرشتگان آسمان و زمین آنان را لعن می‌کنند.»

با توجه به اینکه حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) خطر فرقه صوفیه را گوشزد نمودند، آیا باز هم حجت بر ایشان تمام نمی‌شود و به انحرافات خود ادامه می‌دهند؟

پی‌نوشت:

[1]. زرین‌کوب عبدالحسین، ارزش میراث صوفیه، امیرکبیر، 1392، ص ۴۴
[2]. مجلسی محمدباقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ناشر اسلامیه، تهران، ج 70، ص 114
[3]. مقدس اردبیلی احمد بن محمد، حدیقة الشیعه، مصحح زمانی نژاد علی‌اکبر، انصاریان، قم، 1383، ص 563، ص34؛ قمی شیخ عباس، سفینة البحار، اسوه، قم، ج2، ص 58؛  شرح نهج‌البلاغه خویی، ج6، ص298
[4]. طبرسی حسن(فرزند شیخ طبرسی)، مکارم الاخلاق، ناشر شریف رضی، قم، 1370، چاپ چهارم، ص 471؛ مقدس اردبیلی احمد بن محمد، حدیقة الشیعه، مصحح زمانی نژاد علی‌اکبر، انصاریان، قم، 1383، ص 563؛ ورام بن ابی فارس، تنبیه الورام(مجوعه ورّام)، مکتبه الفقهیه، قم، ج 2، ص 66