پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ «اپوس دئی» نام یکی از فرقه‌های مربوط به مسیحیت است که ریاضت و شکنجه‌ی بدنی انجام می‌دهند. این فرقه در گروهی از فیلم‌ها نیز آمده است که نمونه‌هایی از آن در ادامه می‌آید. شخصیت اصلی در فیلم «ویریدیانا» یک اپوس دئی است و به این دلیل که می‌ترسد ایمانش را از دست بدهد با دیگران معاشرت نمی‌کند، لباس خشن می‌پوشد، شب‌ها بر زمین می‌خوابد، خود را شلاق می‌زند و سعی می‌کند دائماً ریاضت بکشد.
سازمان اپوس دئی در فیلم «رمز داوینچی» به‌عنوان گروهی از مسیحیان تندرو نشان داده می‌شوند که در پی نابودی «جام مقدس» هستند. فیلم ادعا می‌کند حضرت مسیح (علیه‌السلام) پیش از مصلوب شدن، همسر داشته که در آن زمان باردار بوده و نسل ایشان از این طریق در تاریخ ادامه یافته است. مکان «جام مقدس» را همسر ایشان می‌داند که تابوت او را شوالیه‌های معبد (فراماسون‌ها) محافظت می‌کنند. از این طریق این تابوت می‌توان با آزمایش ژنتیک نسل معاصر حضرت عیسی (علیه‌السلام) را اثبات کرد و با این وسیله، بنیان کلیسا را برهم زد.
بنیان‌گذار فرقه‌ی اپوس دئی، اسقفی اسپانیایی به نام «خوزه ماریا اسکریوا» است. وی این مکتب را در ۱۹۲۸. م بنیان نهاد و از طرف کلیسا تقدیس شد. او در ۱۹۷۵. م در گذشت و در ششم اکتبر ۱۹۹۲. م در واتیکان توسط «پاپ ژان پل دوم» به‌عنوان قدیس شناخته شد. شمار پیروان این مکتب در حال حاضر بین هشتاد تا صد هزار نفر تخمین زده می‌شود. طریقت اپوس دئی، ابتدای امر در اسپانیای پیش از «فرانکو» ریشه دوانده بود؛ اما در سال ۱۹۲۳. م با چاپ کتاب دینی خوزه ماریا اسکریوا به نام «صراط، نه‌صد و نود و نه مراقبه برای انجام اعمال الهی در زندگی شخصی» پیامش در سرتاسر دنیا پیچید و اکنون بیش از چهار میلیون نسخه از این کتاب به چهل و دو زبان ترجمه شده است.
اپوس دئی، تزکیه‌ی نفس را در قالب عبادات خودآزارانه و تحقیر جسمانی انجام می‌دهد که جنجال‌های فراوانی به پا کرده است. پیروان این فرقه با این اعتقاد که آمرزش و رستگاری روح، نیازمند ریاضت جسم است، زنجیرهای مخصوصی را که یک طرف آن تیز شده در روزهای دوشنبه و چهارشنبه به مدت دو ساعت از قسمت ران به پاهایشان می‌بندند. هم‌چنین در روزهای شنبه و سه‌شنبه با تازیانه‌ای که از طناب بافته شده، بر پشت خود شلاق می‌زنند. هر دوی این ریاضت‌ها در فیلم «رمز داوینچی» نشان داده می‌شود. ریاضت در این مکتب یک عمل شخصی است و هیچ‌یک از اعضا حق پرسیدن سؤال دراین‌باره از دیگر اعضا را ندارد. این فرقه نام این ریاضت‌ها را «روبه‌رویی شخصی با شیطان» گذاشته‌اند.
اساس نگرش اپوس دئی در «ریاضت جسمی» خلاصه می‌شود که مشابه آن در آیین‌های هندی نیز وجود دارد.[1] باید توجه داشت که در اسلام، میان ریاضت شرعی و آنچه در این‌گونه فرقه‌ها مطرح می‌شود فاصله‌ی بسیاری است.
«ریاضت» به معنای ورزش و کوشش همراه با رنج و سختی است، و در اصطلاح دینی به معنای بازداشتن انسان از هواهای نفسانی خویش و فرمان دادن و وادار کردن آن برای اطاعت امر پروردگار تعریف شده است.[2] ریاضت شرعی همان ورزیدگی روحی، جهاد اکبر و خودسازی است. امام علی (علیه‌السلام) در نامه‌ای به «عثمان بن حنیف» می‌نویسد: «همانا نفس خویش را با پرهیزگاری رام می‌سازم».[3] از راه‌های غیرشرعی و غیر‌دینی، همچون شکنجه‌های بدنی در اپوس دئی، می‌توان به توانایی‌های خاص دست یافت؛ همان‌گونه که مرتاضان، براثر ریاضت‌های خاص، قدرت‌هایی را پیدا می‌کنند و کارهای عجیبی انجام می‌دهند؛ ولی این نوع کارها باعث کمال و ترقی انسان نمی‌شود. به این نوع اشخاص نمی‌توان گفت که به کمال معنوی رسیده‌اند؛ زیرا همه‌ی انسان‌ها بدون استثنا؛ حتی بدترین و شقی‌ترین افراد و کافر مطلق هم می‌توانند بر اثر تمرین و ریاضت نفس به چنین کارهایی دست یابند.
بنابراین، باید توجه داشت که صحیح‌ترین شیوه‌ی کسب توانایی‌ها و پرورش استعدادهای روحی، در صورتی است که این امور، در راستای اطاعت از امر پروردگار و کسب رضایت خداوند و تقرب به او باشد و درنهایت، باعث ربانی شدن و دست‌یابی به کمال و سعدت معنوی انسان می‌شود؛ به عبارت دیگر، مطمئن‌ترین راه برای به فعالیت رساندن قوای روحی، همان ریاضت‌های شرعی است که از طریق تعالیم اولیای الهی و معصومین (علیهم‌السلام) ترسیم شده و از هرگونه افراط، تفریط، گوشه‌نشینی و انزوا منزه است. در واقع، همه‌ی انبیاء و ائمه (علیهم‌السلام) برای شکوفا ساختن همین استعداد شگفت انسانی و هدایت صحیح آن مبعوث شده‌اند. اساساً برنامه‌ها و تعالیم دین مقدس اسلام برای تربیت و توانمند ساختن بُعد روحانی بشری است که هدف نهایی از توانمند ساختن روح انسانی، تقرب معنوی به خداوند است.
تفاوت اساسی بین ریاضت شرعی و غیرشرعی را می‌توان در هدف و روش دنبال کرد. از نظر هدف، ریاضت شرعی برای مخالفت با هوای نفس و قرب به خداوند و ربانی شدن است؛ ولی در ریاضت غیرشرعی، این هدف منظور نیست؛  بلکه انسان می‌خواهد بر کائنات دست یابد و قدرت تصرف در خود و امور دیگر را به دست آورد.
دومین تفاوت در روش است. روش در ریاضت و زهد شرعی کاملاً مطابق با شریعت است؛ ولی در ریاضت غیرشرعی برخلاف فطرت و عقل رفتار می‌شود و شخص با مخالفت با اصول عقلانی و فطری می‌کوشد برنفس خویش مسلط شود و این‌گونه است که از اجتماع، زن و همسر نیز می‌برد و رهبانیت را پیشه‌ی خود می‌سازد. ریاضتی مورد قبول اسلام است که اولاً؛ با بدعت همراه نباشد و ثانیاً؛ با عزت نفس و کرامت انسانی منافات نداشته باشد.[4]

پی‌نوشت:

[1] . فعالی، محمد‌تقی، آفتاب و سایه‌ها، تهران: نشر عابد، ۱۳۹۰، صص ۲۵ _ ۸۰.
[2] . یثربی، سید یحیی، فلسفه‌ی عرفان، قم: نشر بوستان کتاب، ۱۳۸۲، صص ۸۶۲ _ ۹۶۲.
[3] . نهج‌البلاغه، نامه‌ی ۴۵، ص ۶۵۲.
[4] . جواد امین‌خندقی، دین و سینما، آموزه‌های اخلاقی و ارزشی، قم: نشر ولاء، ۱۳۹۱، ص ۱۹۲.

جهت مطالعه بیشتر بنگرید به: جواد امین‌خندقی، دین و سینما، آموزه‌های اخلاقی و ارزشی...