پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ «جن» چون به طور ذاتی یک موجود نامرئی است و به خاطر دیده نشدن ترسناک به نظر می‌آید. روایاتی از معصومین (علیهم‌السلام) برای در امان ماندن از ترس، وارد شده است که به یک نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
بنابر این روایت؛ شخصی به نام «اشجع سلمی» خدمت امام صادق (علیه‌السلام) می‌رساند و عرض می‌کند که من در بعضی اماکن ترسناک دچار ترس می‌شوم، به من چیزی را بیاموزید که سبب شود در امنیت باشم. حضرت فرمودند: اگر از چیزی ترسیدی، دست راستت را روی سرت بگذار و با صوت بلند این آیه را بخوان «أَفَغَيْرَ دِينِ ﭐللَّهِ يَبْغُونَ وَلَهُ أَسْلَمَ مَن فِي ﭐلسَّمَاوَاتِ وَﭐلْأَرْضِ طَوْعاً وَکَرْهاً وَإِلَيْهِ يُرْجَعُون.[سوره آل‌عمران، آیه ۸۳] اشجع می‌گوید به وادی رفتم که در آن جن بود و شنیدم که گوینده‌ای می‌گوید: بگیریدش پس این آیه را خواندم سپس گوینده‌ای گفت: چگونه بگیریمش درحالی که او با آیه‌ی طیبه‌ای خود را حفظ کرده است.
۱. برخى از اين نوع ترس‏‌ها از نگرش غلط و غيرواقعى و باورهاى نادرست ناشى مى‌‏شود كه در طول زندگى براى شما شكل گرفته است. شما تصويرى صحيح از ماهيت جن و چگونگى تأثير و ميزان آن در ذهن و انديشه خود نداريد و به عبارت ديگر در مجموعه شناخت‌‏هاى شما اطلاعات غلط وجود دارد و موجب ترس گرديده.
۲. گاهى اوقات نيز ترس از جن و غيره اكتسابى و ياد گرفته شده است يعنى به خاطر تلقين ديگران و يا ترس و دل‌هره آن‌ها از تاريكى و غيره و مشاهده عكس‏‌العمل‌‏هاى آن‌ها در برابر تاريكى و نظاير آن به تدريج شما نيز از آن ترسيده‏‌ايد و ترس از آن در فكر و انديشه شما لانه كرده است.
۳. گاهى نيز ممكن است چنين ترس‌‏هايى به خاطر حادثه و اتفاقى ناگوار و وحشتناكى است كه در گذشته دور يا نزديك در تاريكى و تحت تأثير اوهام و خيالات و گمان تأثير جن و روح، رخ داده و از آن زمان و حادثه ناگوار به بعد، به خاطر همراه بودن حادثه ناگوار با تاريكى و با ياد روح و جن و غيره، ترس شما تعميم يافته و از هر جاى تاريكى ترس و دل‌هره پيدا كرده‌‏ايد.
حال با توضيح مختصرى كه در اين باره ارائه شد براى مقابله با اين نوع ترس‌‏ها و حل مشكل به راه‏‌كارهاى زير توجه كنيد: ۱- همه موجودات مخلوق خداوند و مقهور نيروى او می‌باشند و خداوند قدرت مطلق و بی‌انتها است. اگر انسان با اعتقاد در زندگى به خدا تكيه كند و به او پناه ببرد هيچ موجودى نمی‌تواند به او ضرر و يا آسيبى برساند؛ ۲- به خود تلقين كنيد «من هيچ‏‌گونه هراسى از جن ندارم و آن‌ها نمى‌‏توانند در من تأثير بگذارند»؛ ۳- صبح‌‏ها به تدريج زمان بيدار شدن خود را زودتر قرار دهيد و سعى كنيد روزى يكى دو دقيقه زودتر از شب‌‏هاى ديگر از خواب بيدار شويد و تاريكى را بيشتر لمس و احساس كنيد؛ ۴- خواندن سوره‌های ناس و فلق و توحيد و كافرون براى دور ماندن از خطرات و وسوسه‌ها مفيد و نافع هستند و نيز خواندن آیه‌الکرسی در دفع گرفتارى و آسيب مؤثر است.
اينك از منظر روانشناسى توجه شما را به توضيحى در مورد ترس جلب می‌نماییم:
«ترس معقول» ترسى است كه در آن، احتمال وقوع يك خطر واقعى وجود داشته باشد. در اين ترس، هيچ گونه سرزنشى متوجه شخص نيست بلكه از اين جهت كه از يك امر خطرناك ترسيده و پرهيز نموده است مورد تأييد ديگران است. براى مثال اگر كسى از ترس مواجهه با يك حيوان درنده خطرناك، از رفتن به بيابان و يا جنگل خوددارى كند، هيچ‌كس او را بابت اين ترس سرزنش نمى‏‌كند بلكه اگر او به اين ترس خود اعتنا نكند و خود را در موضع خطر قرار دهد، مورد سرزنش افراد عاقل قرار مى‏‌گيرد.
در مقابل، «ترس موهوم» قرار دارد يعنى، درواقع خطرى انسان را تهديد نمى‏‌كند ولى توهمات او به گونه‏‌اى است كه خود را مواجه با خطر مى‌‏بيند مانند شخصى كه از تاريكى مى‌‏ترسد و گمان مى‏‌كند خطرى او را تهديد مى‏‌كند در حالى كه مى‌‏داند در آن مكان تاريك، چيز خطرناكى وجود ندارد. اين ترس موهوم «جُبن» ناميده مى‌‏شود و چيز خوبى نيست و انسان بايد آن را از خود دور كند تا بتواند شجاعت لازم را در زندگى داشته باشد.
ترس غيرمعقول يا هراس، ريشه در بدآموزى‏‌ها دارد و اغلب اكتسابى است. بشر به علت نادانسته‏‌ها (جهل‏‌ها) و نيز به دليل نيافتن راه حل منطقى، از بسيارى عوامل ناشناخته زيستى، چون مرگ‌ومیر، ترس از حيوانات، ترس از آينده‏‌اى مبهم و... همواره هراسان بوده است. البته شروع بسيارى از هراس‌‏ها تدريجى است و شناخت عوامل تسريع كننده آن مشكل است.
برخى از محققان ترس‌‏ها را به پنج نوع دسته‌‏بندى كرده‌‏اند: ۱ ترس از تفرد، (مثل گريز از ازدحام يا تنها ماندن در خانه)؛ ۲. ترس از حيوانات؛ ۳. ترس از قطع عضو؛ ۴. ترس‌‏هاى اجتماعى (مثل ترس از زير نظر بودن ديگران هنگام كار)؛ ۵. ترس از طبيعت (مثل بلندى كوه).
طبيعى است كه براى غلبه بر هر يك از انواع ترس، راه كارهاى مختلفى ارائه شده است. علاوه بر اين، بايد ديد اين ترس در چه مرحله‏اى از مراحل رشد انسان شكل گرفته است و متناسب با آن مرحله (كودكى، نوجوانى يا جوانى و...)، راه‏هاى غلبه را پيگيرى كرد.[1]

پی‌نوشت:

[1]. علی‌محمد راهی، جایگاه و نقش جن در نظام آفرینش، قم: نشر ادیان، ۱۳۹۴، ص ۱۲۹.

جهت مطالعه بیشتر بنگرید به: علی‌محمد راهی، جایگاه و نقش جن در نظام آفرینش...