پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ منع حدیث به دوران بعد از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) منحصر نشد، این سنت بعد از برپا شدن، علاوه بر این‌که موجب منع ترویج احادیث پیامبر شد،[1] موجب شکنجه‌ی راویان حدیث و پیروان اهل بیت شد و مدت‌ها ادامه‌دار بود. بلکه فتح باب و سنت سیئه‌ای برای دوران‌های طولانی و بهانه‌ای برای شکنجه و زندانی کردن راویان حدیث شد. تداوم آن سنّت ناروا را در این نمونه‌ها می‌توان دید:
1. دوران عثمان: ابن کعب گوید: «از عبدالملک بن مروان شنیدم، که به اهل مدینه می‌گفت: شما سزاوارترین مردم هستید، که به امر اول، ملتزم شوید. بر ما احادیثی از ناحیه مشرق می‌رسد، که ما آن‌ها را نمی‌شناسیم و تنها به قرائت قرآن طبق آن‌چه در مصحفتان آمده، ملتزم باشید که ما آن را قبول داریم و امام شما عثمان، فرایضی را با مشورت زید بن ثابت جمع‌آوری کرده است. پس هر چه آن دو (خلیفه) گفته‌اند، محکم سازید و هر چه از آن دو نفر نرسیده، اسقاط کنید.»[2]
2. دوران معاویه: معاویه که به‌طور علنی دنبال ریشه‌کنی امامت و تشیع بود، بهترین بهانه را برای اجرای سنّت‌های ناروا یافته بود؛ کاری که خلفای قبل از او بنا گذارده بودند.
رجاء بن مسلم گوید: «معاویه گفت: با حدیث، همان‌گونه که در عصرعمر بن خطاب بود، عمل کنید. به درستی‌که او مردم را از بیان حدیث رسول خدا ترسانید.»[3]
3. دوران خلفای بنی‌امیه و بنی‌عباس: در دوران خلفای جائر بنی‌امیه و بنی‌عباس، نه‌تنها از نقل سنّت صحیح و روایات اهل بیت (علیهم السلام) جلوگیری شد، بلکه ناقلان حدیث صحیح، به‌شدّت مورد تعقیب و آزار و شکنجه قرار گرفتند که به یک نمونه اشاره می‌شود: «محمد بن ابی‌عمیر، یکی از راویان شیعه، در دوران هارون الرشید دستگیر شد. او را در حبس به شدت زیر شلاق گرفتند، تا مخفیگاه‌های راویان، شیعیان و محل پنهان ساختن احادیث را نشان دهد؛ ولی او از خود مقاومت نشان داد. فشار و شلاق دشمن بیشتر شد، تا آن‌جا که نزدیک بود ابن عمیر به خواسته‌های دشمن تن در دهد، که ناگهان صدای هم زندانی او «محمد بن یونس بن عبدالرحمن» او را به‌خود آورد، که می‌گفت: محمد! از خدا بترس و صبر پیشه‌ساز، تا از طرف خداوند فرجی حاصل شود. بدین‌روی، او مقاومت کرد و بعد از چهارسال از زندان آزاد شد و دید که حدیث‌های دفن شده، از بین رفته‌اند. ابن عمیر دوباره همه را از حفظ نوشت.»[4]
حال با این‌وجود مشخص می‌شود، که این سنت ناروا و زشت خلفا، باعث شد تا خیلی از احادیث پیامبر نابود گردد و آنان کسانی بودند، که باعث شدند، این سنت تا بعدها ادامه داشته باشد و سختی‌های بسیاری را برای پیروان اهل بیت، به‌وجود آوردند.

پی‌نوشت:

[1]. شدت عمل در منع نقل احادیث پیامبر(ص)
[2]. قصه مدینه، نظری منفرد، انتشارات سرور، ص329.
[3]. تدوین القرآن، کورانی، دارالقرآن الکریم، قم، ص385.
[4]. رجال النجاشی، جامعه مدرسین، قم، چاپ چهارم، 1413 ق. شماره 887، ص326.