پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شاخصه‌ها و راهکارهای وهّابیت در تخریب عزاداری باشکوه شیعیان در روز عاشورا و تحت‌الشعاع قرار دادن آن، طرح موضوع روزه‌داری و توصیه موکّد بر این کار در این روز است. چنان‌که در کنار تشویق و ترغیب‌هایشان به هدیه‌دادن و شادی در روز عاشورا، به روزه‌داری در این روز نیز تشویق می‌کنند.

در پاسخ، به حکم روزه گرفتن روز عاشورا در روایات اهل‌بیت (علیهم السّلام) می‌پردازیم، که با بررسی آن‌ها ماهیت روزه‌ی این روز بیشتر مشخص می‌گردد:
الف) روزه‌ی رمضان، ناسخ روزه‌ی عاشورا؛
در روایتی راوی گوید: از امام باقر (علیه السّلام) درباره‌ی روزه‌ی روز عاشورا پرسیدم، حضرت فرمود: «روزه‌ای است که با وجوب روزه ماه رمضان ترک گردید و روزه گرفتن در روزه‌ی متروک، بدعت می‌باشد.»[1]

ب) سیره‌ی بنی‌امیه در شکرانه‌ی شهادت امام حسین (علیه السّلام)؛
در موضعی دیگر، اهل‌بیت (علیهم السّلام) روزه‌ی این روز را سیره‌ی بنی‌امیه به شکرانه‌ی شهادت آن حضرت، دانسته‌اند؛ چنان‌که شخصی از امام صادق (علیه السّلام) راجع به روزه گرفتن در روز عاشورا پرسید و حضرت در پاسخ فرمود: «روز عاشورا، روز شهادت امام حسین (علیه السّلام) است. اگر می‌خواهی بر آن امام، شماتت کنی [در مصیبت آن حضرت، زخم زبان و سرکوفت بزنی]، در روز عاشورا روزه بگیر! بنی‌امیه و یاران شامی آنان ـ که لعنت خداوند بر ایشان باد ـ نذر کردند اگر حسین (علیه السّلام) کشته شود و اشخاصی که علیه امام حسین (علیه السّلام) لشکرکشی کرده‌اند، سالم بمانند و مقام خلافت نصیب خاندان ابوسفیان شود، روز عاشورا را برای خود عید قرار داده و آن روز را برای شکرگزاری روزه بگیرند. از آن روز تاکنون بین مردم [اهل فن می‌دانند مراد از «مردم» در روایات چه کسانی هستند] این موضوع [روزه‌ی روز عاشورا] سنّت و مرسوم شد و «مردم» عموماً به آنان اقتدا کردند. آری به این علت است که روز عاشورا را روزه می‌گیرند و در این روز اهل و عیال خود را مسرور می‌کنند. سپس حضرت فرمود: آری! روزه‌ی این روز برای مصیبت نیست، بلکه تنها به پاسداشت سلامتی بنی‌امیه است. حسین (علیه السّلام) در این روز مصیبت دیده است، اگر تو هم مصیبت‌زده هستی این روز را روزه نگیر و اگر از کسانی هستی که قصد شماتت اهل‌بیت (علیهم السّلام) را داشته و سلامت بنی‌امیه تو را خشنود می‌سازد روزه بگیر.»[2]

ج) غضب خداوند و آتش دوزخ بهره‌ی روزه‌ی عاشورا؛
در روایتی دیگر از زید نرسی از زراره این‌گونه نقل می‌کند: «زید نرسی گوید: از عبید بن زراره شنیدم که از امام صادق (علیه السّلام) راجع به روزه عاشورا پرسیدم، حضرت فرمود: کسی‌که این روز را روزه بدارد، حظ و نصیبش از این روز همانند بهره ابن‌مرجانه و آل‌زیاد از این روز خواهد بود. پرسیدم: حظ و نصیب آنان در این روز چه بود؟ فرمود: آتش دوزخ! و به خدا پناه می‌بریم از کاری که نتیجه آن آتش باشد!.»[3]
و بسیاری از روایات دیگر در این باره که به همین مقدار بسنده می‌کنیم.

پی‌نوشت:

[1]. «عن الحسین بن علیّ الوشّاء قال حدّثنی نخبة بن الحارث العطّار قال سألت أبا جعفر (علیه السّلام) عن صوم یوم عاشورا فقال صوم متروک بنزول شهر رمضان والمتروک بدعة.» الکافی، شیخ کلینی، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ج 4، ص 146.
[2]. «عن أبی عبد الله (علیه السّلام) قال سألته عن صوم یوم عاشورا فقال ذاک یوم قتل الحسین (علیه السّلام) فإن کنت شامتا فصم ثمّ قال إنّ آل أمیّة لعنهم الله و من أعانهم علی قتل الحسین من أهل الشّام نذروا نذرا إن قتل الحسین (علیه السّلام) و سلم من خرج إلی الحسین و صارت الخلافة فی آل أبی سفیان أن یتّخذوا ذلک الیوم عیدا لهم یصومون فیه شکرا فصارت فی آل أبی سفیان سنّة إلی یوم فی النّاس واقتدی بهم النّاس جمیعا لذلک فلذالک یصومونه و یدخلون علی عیالاتهم و أهالیهم الفرح فی ذلک الیوم ثمّ قال: إنّ الصّوم لا یکون للمصیبة، و لا یکون إلّا شکرا للسّلامة و إنّ الحسین (علیه السّلام) اصیب، فإن کنت ممّن أصبت به فلا تصم، و إن کنت شامتا ممّن سرّک سلامة بنی أمیّه فصم شکرا لله تعالی.» الأمالی، شیخ صدوق، مؤسسة البعثة، قم، ص 667.
[3]. «عن زید النّرسیّ قال سمعت عبید بن زرارة یسأل أبا عبدالله (علیه السّلام) عن صوم یوم عاشورا فقال من صامه کان حظّه من صیام ذلک الیوم حظّ ابن مرجانة و آل زیاد قال قلت و ما کان حظّهم من ذلک الیوم قال النّار أعاذنا الله من النّار و من عمل یقرّب من النّار.» الکافی، شیخ کلینی، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ج 4، ص 147.