امام علی ( علیه السّلام ) افضل صحابه

به خلیل بن احمد گفتند: چرا علی ( علیه السّلام ) را مدح نمی‌کنی؟ فرمود: چه بگویم در حقّ کسی که دوستانش فضایل او را به جهت خوف کتمان کرده و دشمنانش نیز به دلیل حسد از انتشار آن جلوگیری کردند، در حالی که فضایل آن حضرت همه جا را پر کرده است.[3]

الف: برخی از آیاتی که دلالت بر افضلیت امام علی ( علیه السّلام ) دارد

1. امام علی ( علیه السّلام ) و ولایت
امام علی ( علیه السّلام ) کسی است که در شأن او آیۀ ولایت نازل شده است: «إنّما ولیّکم الله و رسوله و الّذین آمنوا الّذین یقیمون الصّلاة و یؤتون الزّکاة و هم راکعون.[مائده/55] ولیّ امر شما تنها خدا و رسول خدا و تنها مؤمنانی هستند که نماز به پا داشته و فقیران را در حال رکوع زکات می‌دهند.»
به اتفاق مفسّران عامه و خاصه، شأن نزول آیه علی ( علیه السّلام ) است، و بیش از پنجاه نفر از علمای اهل‌سنت به آن اشاره کرده‌اند.[4]

2. امام علی ( علیه السّلام ) و مودّت
امام علی ( علیه السّلام ) از جمله کسانی است که مودّتش بر همۀ مسلمانان فرض و واجب شده است. خداوند متعال می‌فرماید: «قل لا أسئلکم علیه أجرا إلّا المودّة فی القربی.[شوری/23] ای رسول ما به امّت بگو من از شما اجر رسالت جز این نمی‌خواهم که مودّت و محبّت مرا در حقّ خویشان من منظور دارید.»
سیوطی از ابن عباس نقل کرده است: «هنگامی که این آیه بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل شد، عرض کردند: ای رسول خدا! قرابت تو که مودّتشان بر ما واجب است کیانند؟ فرمود: علی و فاطمه و دو فرزند آنها»[5]

3. امام علی ( علیه السّلام ) و آیۀ تطهیر
امام علی ( علیه السّلام ) کسی است که مشمول آیۀ تطهیر است. خداوند می‌فرماید: «إنمّا یرید الله لیذهب عنکم الرّجس أهل البیت و یطهّرکم تطیهرا.»[احزاب/33] مسلم بن حجاج به سند خود از عایشه نقل کرده که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) صبح هنگامی از اتاق خارج شد، در حالی که بر دوش او عبائی بود، در آن هنگام حسن بن علی وارد شد،  او را داخل آن عبا ـ کسا ـ نمود. سپس حسین وارد شد و در آن داخل شد. آنگاه فاطمه وارد شد و پیامبر او را داخل آن عبا نمود. آنگاه علی وارد شد و او را نیز در آن داخل نمود. سپس این آیه را قرائت کرد.[6]

ب: برخی از روایاتی که دلالت بر افضلیت امام علی ( علیه السّلام ) دارد

1. امام علی ( علیه السّلام ) برادر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)
حاکم نیشابوری از عبدالله بن عمر روایت کرده است پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بین اصحاب خود عقد اخوّت بست: ابوبکر را برادر عمر، طلحه را برادر زبیر و عثمان را برادر عبدالله بن عوف قرار داد. علی ( علیه السّلام ) عرض کرد: ای رسول خدا! بین اصحابت عقد اخوت بستی پس برادر من کیست؟ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: تو برادر منی در دنیا و آخرت.[7]

2. امام علی ( علیه السّلام ) مولود کعبه
حاکم نیشابوری می‌نویسد: « اخبار متواتره دلالت دارد بر اینکه فاطمۀ بنت اسد، امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب را داخل کعبه به دنیا آورد ».[8]

3. امام علی ( علیه السّلام ) و تربیت الهی
حاکم نیشابوری می‌نویسد: «از نعمت‌های خداوند بر علی بن ابی طالب ( علیه السّلام ) تقدیری بود که برای آن حضرت مقدر داشت. قریش در مشکلات بی‌شماری قرار گرفته بودند. ابوطالب ( علیه السّلام ) اولاد زیادی داشت، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به عمویش عباس که از تمام بنی هاشم ثروتمند تر بود، فرمود: ای اباالفضل! برادر تو ابوطالب عیالمند است و زندگی سختی دارد، نزد او رویم تا از بار او بکاهیم: من یکی از فرزندان او را برمی‌گزینم و تو نیز فرزند دیگری را انتخاب کن تا تحت کفالت خود قرار دهیم. عباس قبول کرد و هر دو به نزد ابوطالب آمدند و بعد از طرح تقاضای خود، ابوطالب عرض کرد: عقیل را نزد من بگذارید و هر کدام از فرزندان را که خواستید می‌توانید انتخاب کنید. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) علی ( علیه السّلام ) را انتخاب کرد و عباس، جعفر را. علی ( علیه السّلام ) تا هنگام بعثت با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بود و از او پیروی کرده و او را تصدیق می‌کرد...

4. امام علی ( علیه السّلام ) بر هیچ بتی سجده نکرد
استاد احمد حسن باقوری وزیر اوقات مصر می‌نویسد: « اختصاص امام علی ( علیه السّلام ) از بین صحابه به کلمۀ « کرم الله وجهه » به جهت آن است که او هرگز بر هیچ بتی سجده نکرده است... ».[9]

5. امام علی ( علیه السّلام ) اوّلین مؤمن
ابن ابی الحدید می‌نویسد: « چه بگویم در حق کسی که پیشی گرفت از دیگران به هدایت، به خدا ایمان آورد و او را عبادت کرد در حالی که تمام مردم سنگ را می‌پرستیدند... ».[10]

6. امام علی ( علیه السّلام ) محبوب‌ترین خلق به سوی خداوند
ترمذی به سندش از انس بن مالک نقل کرده که فرمود: نزد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پرنده‌ای بریان شده قرار داشت، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) عرض کرد: بار خدایا محبوب‌ترین خلقت را به سوی من بفرست تا با من از این پرنده میل نماید، در این هنگام علی آمده و با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تناول کرد.[11]

7. علی و پیامبر از یک نور
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: من و علی بن ابی طالب چهار هزار سال قبل از آنکه حضرت آدم خلق شود نزد خداوند نور واحدی بودیم، هنگامی که خداوند آدم را خلق کرد، آن نور دو قسمت شد: جزئی از آن، من هستم و جزء دیگرش علی است.[12]

8. امام علی ( علیه السّلام ) زاهدترین مردم
استاد عباس محمود عقّاد می‌نویسد: « در میان خلفا، در لذّت بردن از دنیا، زاهدتر از علی ( علیه السّلام ) نبوده است... ».[13]

پی‌نوشت:

[1]. کنزالعمال، ج 6، ص 19.
[2]. مجمع الزوائد، ج 5، ص 232.
[3]. احقاق الحقّ، ج 4، ص 2.
[4]. در المنثور، ج 2 ، ص 239.
[5]. در المنثور، ج 6، ص 7.
[6]. صحیح مسلم، ج 2، ص 331.
[7]. المستدرک علی الصحیحین، ج 3، ص 14
[8]. المستدرک علی الصحیحین، ج 3، ص 550.
[9]. علیّ امام الأئمه، ص 9.
[10]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 3، ص 260.
[11]. صحیح ترمذی، ج 5، ص 595.
[12]. تذکرة الخواص، ص 46.
[13]. عبقریة الامام علی، ص 29.