پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ روزگاری گروهی اهل‌حق را که به علی‌اللهی مشهور بودند، شاخه ای از یهود می‌دانستند که ایلیایی نامیده می‌شوند.[1] دلیل ایشان نیز وجود برخی از مراسم و آداب آیین قربانی از جمله خروس و وجود روزه که تنها چند روز در سال گرفته می‌شود، روزه‌ای که اهل‌حق در پی مصایب سلطان و سه درویش (بنیامین، داود، موسی) در مرنو برای مدت سه روز می‌گیرد و بعد از آن جشنی برپا می‌شود، بی شباهت با اعیاد یهود که برای یادآوری مصایب ایلیا تلخی که بر یهود گذشته و اعمالی انجام می‌دهند – نیست، در برخی عقاید غالیان شیعه حضرت امیر(علیه السلام) در زمانهای گذشته با پیامبران مختلف و یا در قالب ایشان تجسم می‌یافته، از جمله آنها ایلیا است.
نورعلی الهی نیز گرده رزباری را اقتباسی از فطیر بنی اسرائیل می‌داند.[3] ظاهرا نام اسحاق، داوود و بنیامین که برخی در اصل نام دیگری داشته‌اند (سید عبدالسید و موسیاوه نام طلطان اسحاق و داوود بوده است) شکل یهودی دارد، احتمال می‌رود شهرت نام ایشان به اسحاق و داوود نشان از تاثیر فرهنگ یهودی باشد، البته سلطان اسحاق در بین اهل‌حق به سلطان صحاک مشهور است. ایوانف نام صحاک را شکل دینی اسحاق می‌داند.[3] در افسانه‌های اهل‌حق برخی داستان‌های وابسته به عهد عتیق درباره داوود و دیگر پیامبران منعکس شده است، با این همه گمان می‌رود این قبیل اسرائیلیات از طریق اسلام به اهل‌حق منتقل شده باشد.[4]
برخی وجود عقایدی مانند دون به دون (تناسخ) و حلول(دون) را به عقاید فرق یهودی پراکنده در ایران غربی نسبت می‌دهند که پذیرش آن محل تامل است.

ارتباط اهل‌حق با مسیحیت
آنچه اهل‌حق و مسیحیت را با هم پیوند می‌دهد بیش از هر چیز تصوری است درباره خداوند دارند. در این دو خداوند در افراد بشر حلول می‌کند و یا به تعبیر درست‌تر خداوند در زمین نزول می‌کند، گویی خود وظیفه ارشاد خلایق را مستقیما بر عهده دارند. بسیاری از افسانه‌های اهل‌حق درباره شخصیت‌های دینی برگرفته از عقاید و افسانه‌های مسیحی درباره عیسی و مریم، شاه خوشین، بابا نااوس، سلطان اسحاق، بابا یادگار چون مسیح بدون پدر بوجود آمده‌اند و مادرهای اینان علاوه بر فاطمه بنت اسد مادر حضرت امیر(علیه السلام) نیز مادرانی فوق طبیعی (همانند تصور مسیحیان ارتدکس از مریم[5]) تصویر شده‌اند. البته این تاثیرات می‌تواند  به واسطه اسلام صورت گرفته باشد اما اینکه درباره برخی شخصیت‌ها معتقدند که بعد از مرگ زنده شده‌اند با عقیده مسیحیان درباره مسیح بعد از مرگ برابری می‌کند. اهل‌حق در متون خود از منجی آخرالزمان به نام مسیح نیز اشاره کرده‌اند.
به عقیده ایوانف اینکه زربار را (خاتون قیامت) خوانده‌اند و یا اینکه در اساطیر بیرون آوردن گرده نان از دریا را به او نسبت می‌دهند، شاید به اندیشه‌های مسیحی مربوط باشد. او همچنین وجود نامهای بابا نااوس و بنیامین را در کنار نام اسحاق(صحاک) دارای شکل ارمنی می‌داند. احتمال می‌دهد جوز شکستن در مراسم سرسپردن، جانشینی برای غسل تعمید مسیحیت باشد.

منابع:
1-سیدزاده هاشمی، سید طاهر، مصاحبه با سید طاهر هاشمی، کیهان فرهنگی، سال 1365 شمسی، شماره 2
2-برای مطالعه بیشتر در این زمینه ر.ک به کتاب حق المتقین معدیث یا سلمان جندب ...
3-الهی، نورعلی، آثار الحق، ج 1، انتشارات جیحون، تهران، 1370 شمسی
4-Ivanow. W.,”op.cit, p.20
5-داوود(یادآورنده درخت جوز – بویا – از هندوستان به ایران) در قرن هشتم و از پیشوایان بزرگ اهل‌حق است که او جدایی از داوود پیغمبر یهود می‌باشد و اما اشاره به زبور شاید بی ارتباط با تقدس سرودهای داود پیغمبر نباشد.
آتشی از سوز در دل داود بود
تا به فلک می‌رود بانگ مزامیر او
براي مطالعه بيشتر رجوع شود به کتاب مقدمه‌اي بر دين و روان با تاکيد بر اهل‌حق اثر صحبت فرخ منش