مباحث کلامی
امام برای حکومت بر جامعه اسلامی، نیازمند مشروعیت سیاسی و مقبولیت از جانب مردمی است که می‌خواهد بر آنان حکومت کند؛ وگرنه مردمی که خواهان و پذیرنده‌ی حاکمیت امام نباشند امام چگونه می‌تواند بر آنان حکومت کند؟! مردم به دلائل مختلف پس از وفات پیامبر، با پشت کردن به وصیت پیامبر و کوتاهی در حق امیرالمومنین با ابوبکر بیعت کردند.
اشاعره و معتزله و امامیه گروه‌هایی هستند که در مسائل اعتقادی و کلامی یا با هم اختلاف دارند و یا در برخی از جاها با همدیگر هم عقیده هستند، در بین این سه گروه، اشاعره و معتزله در بسیاری از موارد نسبت به همدیگر اختلافات شدیدی دارند، و نسبت به دیدگاههای همدیگر با شدت برخورد کرده و همدیگر را تخطئه می‌کنند، از جمله در صفات خداوند.
از اختلافات شدید میان شیعه و اهل سنت، وجود خداوندی است که مذهب شیعه قائل به عدم جسمیت خداوند هستند، چرا که صریح آیه قرآن است که خداوند به حضرت موسی فرمود» ای موسی! تو هرگز مرا نخواهی دید؛ اما در مذهب اهل سنت قائل به جسمیت خداوند هستند، چرا که دلیل آنها وجود روایات جعلی است که در کتب معتبرشان وجود دارد.
معمولاً تمام ادیان الهی بعد از رحلت پیامبرشان دچار تحریف و دگرگونی فراوانی شدند و دین اسلام هم از این مسئله مستثنی نبود، لذا بعد از رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) برخی از صحابه اعمالی را انجام دادند که نو آوری‌هایی را به دین اضافه کردند که نه پیامبر راضی به آن بود و نه خداوند دستور به انجام آن داده بود.
علی (علیه السلام) اعجوبه‌ی تاریخ خلقت است. فضایل و مناقب امیرالؤمنین به حدی است که هیچ‌کس را یارای انکار آن نیست. ابن ابی الحدید معتزلی سنی در رابطه با فضایل حضرت امیرالمومنین می‌گوید: «فضایل و مناقب امیرالمؤمنین (علیه السّلام) به حدی از عظمت، بزرگی، انتشار و اشتهار رسیده است كه دیگر سخن گفتن پیرامون آن قبیح به نظر می‌رسد.»
آیا زنان پیامبر (صلی الله علیه و آله) جزء اهل بیت هستند؟ برخی از اهل سنت بر این باورند که زنان پیامبر نیز جزء اهل بیت هستند، اما حدیثی در سنن ترمذی است که به صراحت می‌گوید: اهل بیت پیامبر «خمسه کساء» هستند و زنان پیامبر جزء اهل بیت نمی‌باشند. البانی، محدث وهابی نیز در تعلیقات بر سنن ترمذی، حکم به صحت این حدیث کرده است.
از شیخ شلتوت، عالم بزرگ الازهر سؤال کردند که آیا تقلید از شیعه را منع می‌کنید؟ جواب داد: کسیکه مجتهد نیست باید از مذهبی صحیح تقلید کند؛ شیعیان، یا امامیه، هدایت یافته‌اند؛ آنها اصولی برگرفته از قرآن و سنت دارند و اختلافی بین آنها و دیگر مذاهب سنی نیست؛ مذهب فقهی آنان تدوین یافته است، و اعتقاد به آن همانند سایر مذاهب جایز است.
شیخ سلیم البشری، رئیس دانشگاه الازهر مصر، طی نامه‌نگاری‌های متعدد با عالم بزرگ شیعه، علامه شرف الدین، به راه حق آشنایی پیدا کرد و دیدگاه خود را درباره‌ی مذهب تشیع در نامه‌ای اینچنین بیان می‌دارد: «گواهی می‌دهم که شما در اصول و فروع دین بر راه اهل بیت هستید و من پیش از این ارتباط با شما، درباره‌ی مذهب تشیع سخت در اشتباه بودم.»
بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) چند تن از اصحاب خاص ایشان و یاران نزدیک امیرالمومنین علی (ع) هیچ گاه با خلفای غاصب کنار نیامدند و با اعتراضات مداوم خود و سخنان مستدل، عمل سخیف خلفا و حامیان آنها را به باد انتقاد می‌گرفتند و خلافت و جانشینی حضرت علی (ع) را حق مسلّم آن امام همام می‌دانستند و هیچ گاه از مواضع خود کوتاه نیامدند.
بزرگان مذاهب اربعه نسبت به امامان شیعه عقیده‌ی خاصی دارند و آنان را بزرگان و دانشمندان علوم پیامبر می‌دانند و برخی از اینان خود را وامدار ائمه دانسته و در مقابل این حضرات معصوم سر تسلیم فرود می‌آورند، چرا که امامان شیعه متصل به علوم الهی بودند که توسط پیامبر اکرم این علوم سینه به سینه به آنان منتقل گردید.
برخی از صحابه مانند معاویه در دل کینه نسبت به پیامبر و اهل بیت داشتند، اما بعد از فتح مکه و با اسلام آوردن ظاهری، به جرگه مسلمانان درآمدند و در مراسمات مسلمانان شرکت می‌کردند تا اینکه پیامبر رحلت کرد؛ خلافت غصب شد، و معاویه از طرف همین خلفا، حاکم بلاد مسلمین شد، در حالیکه نیک می‌دانست این سمت حق او نیست، اما با خلفا همراه شد.
در مورد صحابه دو نظریه وجود دارد؛ نظریه اول: به هر کسیکه پیامبر را مشاهده کرده باشد، حتی اگر یک لحظه پیامبر را دیده باشد، صحابه اطلاق می‌شود. نظریه دوم: به کسانیکه با پیامبر مصاحبت طولانی داشته و از پیامبر اطاعت می‌کردند، صحابه اطلاق می‌شود. دیدگاه اول افراطی و به دور از واقعیت است، ولی دیدگاه دوم مورد قبول و احترام است.
بخاری در کتاب الضعفاء در حرف نون وقتی به اسم نعمان بن ثابت می‌رسد، می‌گوید: «ابوحنیفه دو بار از کفر توبه داده شد و هنگامیکه خبر مرگ ابوحنیفه به سفیان ثوری رسید، سجده کرد و گفت: خدا را شکر از این که ابوحنیفه مرد، او داشت اسلام را تکه تکه می‌کرد. تاکنون مولودی در اسلام مانند ابوحنیفه به این بدی و شری متولد نشده بود».
عایشه همسر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از زنانی است که حسادت او باعث گردید تا هم در زمان حیات پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و هم بعد از رحلت ایشان، همیشه در مقابل اهل بیت پیامبر (علیهم السلام) موضع گیری منفی داشته باشد، هر چند که رسول خدا او را از این افکار و اعمال ناپسند برحذر می‌داشت.