تاریخچه
شاه تیمور بانیارانی از شخصیت‌های مهم در فرقه اهل حق است که در افسانه سازی های اهل حق کراماتی به اونسبت می‌دهند. تیمور بانیارانی که در طفولیت به حفظ دفاتر و کلام‌های اهل حق روی آورد به شاگردی سید براکه درآمد و بعد از مدتی در تهران به اتهام آشوب علیه حکومت قاجار دستگیر و اعدام شد.
سید اکابر خاموش یکی از یاران سلطان اسحاق است که در باور اهل حق دارای جایگاه خاصی می‌باشد ودر بین طبقات یاران سلطان اسحاق از "چهل تنان" است که بنابر خرافه گوئی اهل حق مایه آبادانی و آسایش جهانیان هستند. سید اکابر همراه با خانواده در روستای توت شامی در شهرستان دالاهو در استان کرمانشاه مستقر می‌شود وشروع به فعالیت می‌نماید.
یکی از شخصیت‌های متاخر و مهم در فرقه اهل حق "سید حیدر" ملقب به "سید براکه" است که در میان پیروان این فرقه درباره او غلوهای بسیاری صورت گرفته است. اهل حق معتقد هستند که دوره "سید براکه" که به دوره "یری تنی" مشهور است، کامل‌ترین دوره در این فرقه است.
یکی از شخصیت‌های مهم در فرقه اهل حق که از اصحاب سلطان اسحاق بزرنجه‌ای شمرده می‌شود و خاندان "عالی قلندری" منسوب به او است، "عالی قلندر" است که مثل بسیاری از بزرگان اهل حق درباره شخصیت او اقوال مختلف و تناقض گوئی وجود دارد.
یکی از شخصیت‌های متاخر در فرقه اهل حق "درویش نوروز سورانی" است که در کودکی با دفاتر اهل حق آشنا شد و در جوانی به "سید براکه" پیوست و توانست در جمله یاران خاص او قرار بگیرد. از درویش نوروز کلامی که در تفسیر متون کهن اهل حق به جای مانده است که به "دفتر نوروز" مشهور است.
یکی از شخصیت‌های متاخر در فرقه اهل حق که بسیار مورد توجه و احترام است "شیخ امیر قزوینه" است که در قرن دوازدهم هجری در روستای قزوینه در شهرستان کنگاور در گذشت. از شیخ امیر دفتری حاوی عقاید باطل اهل حق به جای مانده است.
یکی از شخصیت‌هایی که در فرقه اهل حق از او نام برده می‌شود و قبل از سلطان اسحاق می‌زیست، بابا ناووس است. او بعد از مدتی تحصیل با رهاکردن تحصیل، دیوانه وار زندگی می‌کرد وتوانست تعدادی را دور خود جمع کند. بابا ناوس خود را مظهرخداوند متعال خواند.
درشهرستان کوهدشت امامزاده‌ای معروف به امامزاده "ابوالوفا "وجود دارد که طبق اسناد و مدارک موجود او از نوادگان امام سجاد (علیه السلام) است ولی در برخی از منابع او را سید ابوالوفا برادر سلطان اسحاق معرفی کرده‌اند و حال آنکه در منابع اهل حق مدفن ابوالوفا در همدان و کنار قبر بابا طاهراست.
فتح‌الله جیحون‌آبادی معروف به نورعلی الهی از سرسپردگان به خاندان شاه حیاسی بود که در اوایل قرن معاصر در فرقه اهل حق جریانی را موسوم به "مکتب" به وجود آورد که باعث اختلاف اساسی در فرقه اهل حق مخصوصآ خاندان شاه حیاسی شد.
مینو توکلی صبور همسر بهرام الهی رهبر فعلی جریان مکتب در فرقه اهل حق است که نقش بسیار مهمی در تشکیلاتی کردن طرفداران بهرام الهی داشته است. با مرگ شیخ جانی، مینو توکلی با ساخت آرامگاه بسیار مجلل برای او، نهایت استفاده از این مکان را برای ارتباط گیری با مریدان خود کرده است.
در ایام تصدی‌گری بهرام الهی بر جریان مکتب، این جریان علیرغم تلاش نورعلی الهی برای شیعه معرفی کردن اهل حق، به جریانی سیاسی و فرامذهبی تبدیل گشت و اندیشه‌هایی تحت عنوان «عصاره و جوهرهٔ ادیان» مطرح گردید. فاصله گیری او از آموزه‌های اهل حق به گونه‌ای بوده است که مورد اعتراض شدید برخی مریدان نورعلی الهی قرار گرفته است.
یکی از شخصیت‌های متاخر در خاندان شاه حیاسی در فرقه اهل حق نعمت الله جیحون آبادی است که توانست با ادعاهای باطل و ریاضت‌های خاص مریدانی را گرد خود جمع آورد که به "دراویش صاحب الزمانی" مشهور شدند. جیحون آبادی با اعمال ورفتار خود توانست زمینه‌های به وجود آمدن جریانی نوظهور موسوم به "مکتب" را توسط پسرش در جامعه اهل حق به وجود آورد.
در منابع اهل حق درباره مدفن شاه حیاس، به عنوان موسس خاندان شاه حیاسی، اختلاف نظر وجود دارد. برخی از منابع مدفن شاه حیاس را موصل عراق می‌دانند و برخی دیگر نزدیکی روستای جیحون آباد در شهرستان صحنه را مدفن او می‌دانند.
یکی از بانوانی که در اهل حق بسیار مورد توجه است وجزء هفتوانه می باشد، "سید حبیب شاه" است که اکثریت اهل حق، او را از اصحاب سلطان اسحاق دانسته ولی برخی از نویسندگان معاصر اهل حق او را فرزند سلطان اسحاق می‌دانند.